De geschiedenis van de Schijndelse zeeheld Jan van Amstel
Schijndel - Omroep Brabant schonk er onlangs al aandacht aan. Bekende zeehelden van weleer uit Brabant. Nationaal bekende zeehelden zijn natuurlijk Michiel de Ruyter, Piet Heyn en Maarten Tromp maar dat waren geen Brabanders. Toch waren er wel degelijke Brabanders die de voorbije eeuwen voeren over de wereldzeeën en beroemd of zelfs berucht werden. Een van de bekendste Brabantse zeehelden is Jan van Amstel uit Schijndel. Hij is in 1618 in Gemert geboren en verhuisde al vrij snel met zijn moeder naar Schijndel waar hij in 1669 overleed. De naam Jan van Amstel komt in Schijndel veelvuldig voor. Zo is er een straat en paardensportvereniging naar deze zeeheld vernoemd, is er een monument op de hoek van de Cornelis Trompstraat met de Jan van Amstelstraat en is er destijds een matrozenlied over Jan van Amstel gemaakt. Jan van Amstel ligt begraven in de St. Servatiuskerk waar het graf nog te bekijken is. Over 5 jaar is het dus 400 jaar geleden dat hij werd geboren in Gemert. Hieronder leest u meer over deze Schijndelse zeeheld en zijn stamboom.[bron BHIC] Schijndelse zeeheld Jan van Amstel (1618-1669)
Jan van Amstel beschouwde zichzelf als afkomstig van Schijndel en zo is hij ook de geschiedenis ingegaan. Maar hij werd geboren in Gemert, waar hij op 12 december 1618 werd gedoopt. Hier bracht Jan ook zijn jeugd door totdat zijn moeder, die uit Schijndel kwam, in 1633 van haar ouders een herberg met brouwerij in het centrum van Schijndel erfde.
Het gezin verhuisde daarop van Gemert naar Schijndel. Niet lang daarna kon Jan, vermoedelijk dankzij een schatrijke Amsterdamse peettante (uit het burgemeestersgeslacht Bicker), aanmonsteren bij een koopvaardijschip in die stad. Ver weg van het Brabantse land groeide hij uit tot kapitein op verschillende oorlogsschepen, die werden ingezet om de Hollandse handelsvloot te beschermen.
|
|
|
|
Monument en graf Jan van Amstel
Nadat hij in 1668 tijdens de uitvoering van een nieuwe opdracht gewond was geraakt, werd hij naar dit huis in Schijndel gebracht. Daar zou hij op 29 september 1669 overlijden. Hij werd begraven in de Sint-Servatiuskerk, waar zijn grafsteen met daarop een gedicht van Vondel nog steeds te bekijken is. Op de plaats van de Steenen Kamer werd op 29 juni 1897 een monument voor Jan van Amstel onthuld. Dit monument werd op 29 juni 1897 onthuld op de plek waar vroeger de Steenen Kamer stond. Initiatiefnemer was Peter Verhagen, die van 1874 tot 1889 burgemeester van Schijndel was. Na een restauratie in 1969 [300 jaar na het overlijden] is het monument verplaatst naar de huidige locatie [hoek van de Cornelis Trompstraat en Jan van Amstelstraat] en onthuld door J.F. van Dulm, Commandeur van de Marine. De tekst van de gedenksteen vindt u hiernaast. Meer over deze herdenking van de 300 jaar na het overlijden van Jan van Amstel op de website van Schijndel Toen en Nu via deze link.
[Bron Heemkundekring De Kommanderij Gemert] Geboorteplaats Gemert
Een van de beroemde zonen van Gemert is de zeevaarder Jan van Amstel (1618-1669). Naar hem is de Jan van Amstelstraat op de Berglaren in Gemert genoemd en het Amstelgangske tussen de Elisabethplaats en de Nieuwstraat. Jan is geboren op de hoek van de Ruyschenberghstraat en de Nieuwstraat. Zijn geboortehuis staat er niet meer. Hij heeft er tot zijn vijftiende gewoond tot het gezin Van Amstel in 1633 naar Schijndel verhuist, omdat zijn moeder daar een huis, brouwhuis, bakhuis en landerijen erft. Van daaruit is Jan drie jaar later naar familie in Amsterdam gegaan, waar hij zijn grootse maritieme carrière is begonnen. Hij heeft het gebracht tot Kapitein onder de admiraals Cornelis Tromp (zoon van de vermaarde Maarten Tromp) en Michiel de Ruiter. In 1669 keert Jan van Amstel gewond terug naar Schijndel, waar hij op 29 september overlijdt.
Familie Van Amstel
Jans vader, Hendrik van Amstel, is op 8 februari 1589 in Gemert gedoopt. Hij is glazenmaker en brouwer. De moeder van Jan is Anneke van Grinsven. Zij komt uit Schijndel en is de dochter van de secretaris en brouwer Petrus W. van Grinsven en Anneke van Hellemont, dochter van de drossaard van Heeswijk, Dinther, Schijndel en Berlicum. Grootvader en overgrootvader Van Amstel zijn ook afkomstig uit Gemert. Grootvader Hendrik Petrus van Amstel is omstreeks 1550 in Gemert geboren en later vóór 1589 getrouwd met Hilleken Jans van der Aa ook rond 1550 geboren in Gemert. Overgrootvader is Peter van Weert van Amstel gehuwd met Sophia van Eijnatten. De Van Amstels komen generaties lang van Bakel en zijn afstammelingen van Gijsbrecht van Amstel, die in 1296 betrokken was bij de moord op Floris V, Graaf van Holland. Als Jan van Amstel op 12 december 1618 in de Gemertse parochiekerk wordt gedoopt, treden Johannes van Grinsven als peetoom en Diewertge Bicker uit Amsterdam als peettante op. Diewertge laat zich overigens bij de doopplechtigheid vertegenwoordigen door Anna van Grinsven. Zij is er dus zelf niet bij. Diewertge Bicker is dan de weduwe van Jan Jansz. van Hellemont, een broer van Jans oma Anneke van moeders kant. De familie Bicker is een voornaam regentengeslacht in Amsterdam, van wie Andries, Jan en Cornelis het burgemeestersambt bekleden. Het is dan ook niet verwonderlijk, dat we Jan van Amstel in 1653 terugvinden als luitenant bij de Admiraliteit van Amsterdam.
Stamboom Van Amstel
Gijsbrecht IV van Amstel, 1235 Ouderkerken – 1303, gehuwd met Badeloch van Woerden, 1230 - ?, Vrouwe van Oyen Kinderen van Gijsbrecht 1. Jan I van Amstel, 1270 – 1345, gehuwd met N.N. en met van de Lede Nijerlede? 2. Elisabeth van Amstel, 1271
Kinderen van Jan
1. Gerard van Amstel, 1297 – 1350, kanunnik – ridder, gehuwd met N.N.
2. Jan II van Amstel, 1295 – 1321
3. Elisabeth van Amstel, 1300 – 1351
4. Henrick van Amstel, 1300 – 1348, investiet-pastoor van Wijlre
5. Willem van Amstel, 1300 – 1378, ridder – heer van Moyland
6. Jutta van Amstel, 1305 - 1331
Kinderen van Gerard
1. Henrick Hendrick van der Schaut, 1340 – 1368, gehuwd ’s-Hertogenbosch 1357 met Jonkvrouw Sophia van Amstel, 1330 ’s-Hertogenbosch – 1386 Bakel
Kinderen van Sophia
1. Gerrit (Gerard) van Amstel, 1357 Bakel – 1412 Bakel, (1387) ridder-leenman en heer van Dierdonck, gehuwd 1385 met Maria van Redingen, geb. Leuven
2. Henrick van der Schaut
Kinderen van Gerrit
1. Jan van Amstel, 1385 Bakel (Dierdonck) – 1465 Bakel, gehuwd met Mechteld Goyardsdr Karper, ?Vlierden - ?
2. Elisabeth van Amstel
3. Mechteld van Amstel (van der Schout)
4. Catharina van Amstel (van der Schout), 1410 - ?
Kinderen van Jan
1. Goyart (Godefridus, Goeyart) Goyard van Amstel (Smolders), 1440 Bakel – 1511 Bakel, notaris te Bakel ?
2. Henrick van Amstel (Smolders)
Kinderen van Goyart
1. Jan Goyardsz. van Amstel (Smolders), 1465 Bakel – 1534 Bakel, molenaar en schout te Bakel, gehuwd met Heilwich Jans Hannen, ? Milheeze - ? Bakel
Kinderen van Jan
1. Adriaen Jan Goijardsz genoemd van Amstel (schrijnwerker = meubelmaker, fijne kasten te Weert) 1492 Bakel -1564 Weert, 1514 gehuwd met Lucia Hendricks Stoven, 1495 Gemert - ?
2. Gerit Jan Goyardsz van Amstel (Smolders), ? – 1548
3. Goyart Jan Goyardsz van Amstel (Smolders), - 1553
4. Jan Goyardsz van Amstel Smolders, ? - ?
5. Mechtel van Amstel, ? - ?
Kinderen van Adriaen
1. Peter Adriaens van Weerdt (van Amstel), 1520 Helmond – 1579 Gemert, meester glasmaker te Helmond en Gemert, gehuwd I met Aelken Henric Mickarts ? – 1550, gehuwd II Helmond 1551 met Sophia Hendriksdr van Eynatten 1515 Gemert – 1579 Gemert
2. Corstiaen Adriaenszn. van Amstel, ? – 1577
3. Elsken van Amstel, ? – 1600
4. Geertruith van Amstel, ? - ?
5. Goort (Goert) Adriaens van Amstel, ? – 1585
6. Willem Adriaens (de oude) van Amstel, ? – 1577
7. Willem Adriaens (de jonge) van Amstel, ? – 1623, glasmaker in de Molenstraat te Weert
Kinderen van Peter
1. Cathelijn van Amstel (van Weert), ? Helmond - ?
2. Henricus Peters (Hendrik Peterszn.) van Amstel, 1550 Gemert – 1601 Gemert, glasmaker te Gemert, huwelijk 1580 te Gemert met Hilleken Jans van der Aa, 1550 Gemert – na 1634, dochter van Jan Gerardus van der Aa en Elisabeth Jan Marcellis ’t Zasen, weduwe van Jan Henrick Stevens (ca. 1545 – voor 1579)
3. Maria van Amstel, 1553 Gemert – 1606 Gemert, huwelijk 1581 Gemert
4. Wijnand Peterzn van Amstel (van Weert), 1555 Gemert – 1630 Gemert, glazenier in Veestraat te Helmond en zetter van Het Maandgeld te Helmond
5. Jan (van Weert) Gerardsz van Amstel, 1558 – 1590,
6. Adriaan Peterszn. van Amstel, 1560 Gemert – 1603 Gemert, glazenier te Gemert
7. Thijbout Peterszn (van Weert) van Amstel, 1563 Gemert – 1618,
Kinderen van Henricus
1. Jan Hendrick Peter van Amstel, gedoopt 03-05-1587 Gemert
2. Hendrik Hendrick Peter van Amstel, gedoopt 08-02-1589 Gemert – ovl. < 1662, huwelijk 13-10-1613 te Schijndel met Anneke Peter Wilhelmi van Grinsven uit Schijndel, 1589 - <1662
3. Peter Hendrick Peter van Amstel, 1590 –
4. Gerard Hendrick Peter van Amstel, ca. 1591 – na 1659
5. Elisabeth Hendrick Peter van Amstel, ca. 1592 –
6. Adriaan Hendrick Peter van Amstel, ca. 1593 –
7. Maria Hendrick Peter van Amstel, ca. 1595 –
8. Sophie Hendrick Peter van Amstel, ca 1600 –
Kinderen van Hendrik
1. Henricus van Amstel, 1615 - ?,
2. Guilelmus Hendrick van Amstel, 1616 - ?
3. Jan (Johan) van Amstel, 1618 – 1669
4. Maria (Maijken) van Amstel, 1621 – 1699
5. Emerentiana Hendrick van Amstel, 1623 - >1699 6. Elisabeth Hendrix van Amstel, 1625 – 1700 7. Joanna van Amstel, 1629 - ? 8. Peter Hendricks Hendricks van Amstel, 1632 – 1683
Schilderij van Jan van Amstel met zijn 2e vrouwDubbelportret van Jan van Amstel en Anna Boxhoorn, geschilderd door Abraham van den Tempel in 1671, 142 x 181 cm, olieverf op canvas, Museum Boymans Van Beuningen, Rotterdam.
Matrozenlied over Jan van Amstel
Er is een matrozenlied gemaakt over Jan van Amstel. Het werd vroeger in ieder geval op de lagere school aan de Boschweg gezongen. U leest de tekst hieronder.
