Koers: Nieuwe gemeente 'Meierijstad' per 1 januari 2017 – Rijk betaalt 12 miljoen herindelingskosten
Sint-Oedenrode - Als het aan de colleges van B&W van de gemeenten Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel ligt, is de nieuwe gemeente Meierijstad per 1 januari 2017 een feit. Dat blijkt uit het herindelingsontwerp dat vandaag door de drie colleges in de raadszaal van het gemeentehuis in Sint-Oedenrode is gepresenteerd. De gemeenteraden van de drie gemeenten beslissen op 27 november over het herindelingsontwerp met daarin de nieuwe gemeentegrenzen en de nieuwe gemeentenaam 'Meierijstad'. Sint-Oedenrode is overigens van de drie fusiepartners de enige kern met 'stads'rechten sinds 1232. Hieronder vindt u informatie over het visiedocument, het herindelingsontwerp Meierijstad en de bijbehorende bijlage, een greep uit de belangrijkste speerpunten uit genoemde documenten. De nieuwe gemeente wil graag Agrifood Capital worden en inzetten op recreatie en toerisme. De herindeling van de nieuwe gemeente Meierijstad gaat zo'n 12 miljoen kosten en dat wordt betaald door het ministerie van Binnenlandse zaken volgens burgemeester Jetty Eugster. Dat bedrag komt niet ten laste van de inwoners van Meierijstad.Ondertussen is het ook al duidelijk dat Schijndel in 2016 (waarschijnlijk najaar) weer naar de stembus gaat voor de nieuwe gemeenteraad. Burgemeester Jetty Eugster laat weten dat er geen nieuw gemeentehuis komt.
Besluit door drie gemeenteraden op 27 november
Op donderdag 27 november aanstaande besluiten de drie gemeenteraden tot de definitieve herindeling van de gemeente Veghel met de gemeenten Schijndel en Sint-Oedenrode per 1 januari 2017. Het raadsvoorstel hiervoor kunt u via deze link lezen.
Daarbij zal een besluit worden genomen om:
• het herindelingsontwerp voor de gemeenten Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel vast te stellen, waarvan de inzet is dat:
a. de grenzen komen te liggen volgens de kaart zoals opgenomen in paragraaf 5.3
b. de bestaande grenzen tussen de gemeenten Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel komen te vervallen
c. de bestaande grenzen van de gemeente Schijndel met de gemeenten Bernheze en Sint Michielsgestel ongewijzigd blijven
d. de bestaande grenzen van de gemeente Sint-Oedenrode met de gemeenten Best, Boxtel, Laarbeek, Nuenen c.a., Sint Michielsgestel en Son en Breugel ongewijzigd blijven
e. de bestaande grenzen van de gemeente Veghel met de gemeenten Bernheze, Boekel, Gemert-Bakel, Laarbeek en Uden ongewijzigd blijven.
• de naam van de nieuw te vormen gemeente gaat luiden: Meierijstad
• de colleges van de drie gemeenten te verzoeken het herindelingsontwerp acht weken ter inzage te leggen en dit tevens aan Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant te zenden.
• De colleges van de drie gemeenten te verzoeken de nota van zienswijzen en het Herindelingsadvies in maart 2015 ter besluitvorming aan de drie gemeenteraden voor te leggen.
Ter inzage
Het herindelingsontwerp ligt nà 27 november acht weken ter inzage (van 5 december tot en met 29 januari) zodat er de gelegenheid is om zienswijzen in te brengen. Daarna moeten provincie en rijk nog groen licht geven. In maart volgend jaar beslissen de gemeenteraden definitief over het herindelingsontwerp [Zie procesoverzicht onderaan].
Tijdelijke kosten per inwoner – 3 K's – consequenties personeel – belastingen en heffingen
Uit de visiedocumenten blijkt onder meer dat Meierijstad wil gaan inzetten om Agrifood Capital te worden. Speerpunt wordt ook recreatie en toerisme. Ook zullen er meer Unique Selling Points benoemd moeten worden, de wisselwerking tussen overheid, bedrijfsleven en onderwijs kan een stuk beter en de inwoners hebben en krijgen meer de ruimte voor eigen initiatief. De herindeling levert extra tijdelijke lasten [frictiekosten] op en komt op basis van de huidige gegevens uit op een bedrag van circa € 12 miljoen. Het personeelsbestand van de nieuwe gemeente heeft als uitgangspunt de 3 K's: verbeteren kwaliteit, verminderen kwetsbaarheid en kostenreductie. In de nieuwe toekomstbestendige ambtelijke organisatie kunnen de gemeentemedewerkers in vaste dienst hun werk binnen de gemeente voortzetten maar krijgen geen baangarantie [in huidige functie].
Voor wat betreft de lokale lasten (belastingen en heffingen) is er momenteel op onderdelen sprake van verschillen (OZB, riool- en afvalstoffenheffing). Al in de voorbereiding zal tot harmonisatie [beter op elkaar af te stemmen en waar nodig gelijk te trekken] van de belastingverordeningen worden overgegaan op basis van een gezamenlijk vastgesteld beleid.
De financiële consequenties van deze harmonisatie voor inwoners, bedrijven en instellingen van de drie gemeenten zullen zoveel als mogelijk worden beperkt.
Visiedocument
Onderdeel van het herindelingsontwerp is het visiedocument. In dit document is te lezen hoe de toekomstige gemeente er in sociaal-maatschappelijk, economisch, ruimtelijk en bestuurlijk opzicht uit moet gaan zien. Het visiedocument is tot stand gekomen via onder meer rondetafelgesprekken met inwoners, bedrijven en instellingen van de drie gemeenten.
Sterke gemeente in Noordoost-Brabant
De gemeenten Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel hebben gekozen voor herindeling omdat hierdoor een sterke gemeente ontstaat die een kwalitatief goede en krachtige dienstverlening kan bieden aan burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Een gemeente ook die voorbereid is op een toekomst waarin steeds meer taken bij de gemeentelijke overheid worden neergelegd. En een gemeente die een sterke rol kan gaan spelen in de regio Noordoost-Brabant, in AgriFood Capital.
Herindelingsontwerp
Het herindelingsontwerp is een belangrijk document dat moet voldoen aan de wet Arhi (wet Algemene regels herindeling). In het herindelingsontwerp worden de kenmerken van de huidige drie gemeenten beschreven. Vervolgens wordt ingegaan op het waarom van een herindeling. Daarbij komen onder meer de democratische legitimiteit, de professionaliteit van de ambtelijke organisatie en het financiële toekomstbeeld aan bod. In juni al constateerde de provincie Noord-Brabant dat de financiële posities van de afzonderlijke gemeenten voldoende basis zijn voor een financieel gezonde, nieuwe gemeente.
• Hieronder vindt u een aantal belangrijke passages uit het Herindelingsontwerp en het bijbehorende 'Bijlageboek Meierijstad' en kunt u lezen wat de visie van Meierijstad anno 2025 is op tal van terreinen. Ook vindt u hieronder een overzicht van het vervolgproces van deze fusie.
Herindelingsontwerp
Het Herindelingsontwerp is een document voor de vrijwillige herindeling van de gemeenten Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel tot een nieuwe gemeente Meierijstad per 1 januari 2017. De gemeenten Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel zijn gemeenten die elkaar in de toekomst kunnen versterken, ieder vanuit zijn eigen toegevoegde waarde. Er is sprake van een sterke interne samenhang en een gemeenschappelijke identiteit. De historische, demografische, sociaaleconomische en geografische kenmerken zorgen hiervoor.
Door de herindeling ontstaat een sterke gemeente die op een kwalitatief goede en krachtige wijze de dienstverlening voor de burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties kan vormgeven, een gemeente die voorbereid is op een toekomst waarin steeds meer taken bij de gemeentelijke overheid worden neergelegd en die een sterke rol kan gaan spelen in de regio Noordoost-Brabant, in AgriFood Capital.
Het voornemen van de gemeenten Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel om tot een herindeling te komen past in de ontwikkelingen die zich voordoen op het terrein van het openbaar bestuur, waar van gemeenten wordt gevraagd zich toekomstbestendig te organiseren. Zo is het bestuurlijke voornemen tot deze bestuurlijke herindeling al ontstaan voorafgaand en parallel aan het provinciale programma (Veer)Krachtig Bestuur in Brabant en past het daar prima in.
De verwachting is dat dit herindelingsontwerp leidt tot een succesvolle herindeling tussen de gemeenten Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel.
Aanleiding herindeling
De gemeenten Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel liggen alle in de regio Noordoost-Brabant. De gemeenten liggen aan de A50 in een overgangsgebied van de Meierij, de zogenaamde A(s)50-gemeenten Oss, Uden, Bernheze en Veghel en Brainport Eindhoven.
Gezien de grote maatschappelijke, ruimtelijke en economische opgaven op lokaal niveau (transities in het sociale domein) en regionaal niveau (AgriFood Capital) die op de gemeenten afkomen, gecombineerd met de tendens naar 'meer taken, minder geld' hebben de gemeenten Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel zich de vraag gesteld of de inhoudelijke opgaven nog wel passen bij het schaalniveau van elk van de gemeenten. Schaalvergroting door gemeentelijke herindeling kwam daarbij als een serieuze optie in beeld. Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in een positieve keuze voor elkaar op 19 december 2013
Doel herindelingsontwerp
Met hett herindelingsontwerp verklaren de gemeenteraden van Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel formeel samen één nieuwe gemeente te willen vormen. Na de vaststelling van dit herindelingsontwerp volgt een formele inspraakronde van acht weken, waarin alle belanghebbenden een reactie kunnen geven op dit besluit. Het herindelingsontwerp wordt ook aan de besturen van de omliggende gemeenten gezonden voor het indienen van zienswijzen. Met inachtneming van de ingekomen reacties, nemen de drie raden vervolgens een besluit tot vaststelling van een herindelingsadvies. Voor de drie gemeenten is er dan sprake van een onomkeerbaar besluit dat vervolgens in het voorjaar 2015 wordt aangeboden aan het college van Gedeputeerde Staten, dat dit - tezamen met haar zienswijze - nog voor de zomer 2015 doorzendt aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Daarna start het wetgevingstraject. Uiteindelijk wordt op basis van een herindelingswet, vast te stellen door de Tweede en Eerste Kamer der Staten Generaal, de herindeling per 1 januari 2017 een feit.
Welke doelen dient het visiedocument?
• Het visiedocument geeft aan hoe we de belangen van onze inwoners, bedrijven en instellingen behartigen. Op korte termijn geeft dit toekomstbeeld richting aan de weg die we inslaan naar de totstandkoming van de nieuwe gemeente Meierijstad. Meer precies als het gaat om het verder uitwerken van de bestuurlijke rol, de inrichting van de organisatie en de dienstverlening per 1 januari 2017.
• Het is een beeld van de toekomst in 2025. Hoe moet de nieuwe gemeente er dan op sociaalmaatschappelijk, economisch en ruimtelijk gebied uit zien. Het is aan de gemeenteraad van de nieuwe gemeente om definitief 'ja' te zeggen tegen dit toekomstbeeld en het verder uit te werken. De visie gaat dus over het beeld van de
toekomst. Later komt aan de orde hoe de visie te realiseren.
We voeren dan een strategiediscussie: welke keuzes moeten er gemaakt worden om van A naar B te komen.
Visie gemeente Meierijstad
Het is 2025: een gemeente met een missie en ambities
In het belang van haar inwoners, bedrijven, instellingen en verenigingen is een ambitieuze en bestuurskrachtige gemeente noodzakelijk. Elke inwoner telt mee en kan mee doen binnen sterke sociale netwerken en een rijk vrijwilligers- en verenigingsleven.
Meierijstad maakt zich samen met het bedrijfsleven sterk voor een gezonde lokale en regionale economie met voldoende werkgelegenheid. Food is de verbindende factor: de productie in het buitengebied, de voedingsindustrie en nieuwe productontwikkeling.
In Meierijstad is het genieten in de vele restaurants en op de terrassen.
De beroepsbevolking is aan het werk. Wonen en werken in Foodcapital trekt jeugd aan. Er is een goede ruimtelijke balans tussen werken, wonen en leven. Meierijstad koestert de unieke waarden van natuur, landschap, cultuur en onderwijs.
Schaalvergroting en maatwerk
In de zorg, het onderwijs, de landbouw en bij lokaal bestuur lijkt schaalvergroting op het eerste gezicht nog altijd een dominante trend. De trend naar schaalvergroting is ingegeven door bestuurskracht, efficiencyvoordelen, kostenbesparing en verbetering dienstverlening en kwaliteit. Het aantal gemeenten door herindeling is bijvoorbeeld sterk aan het afnemen. Tegelijkertijd is er sprake van een tegengestelde beweging van maatwerk en dienstverlening op een kleinere schaal. Het duidelijkste voorbeeld hiervan betreft de decentralisaties in het sociaal domein. Het Rijk stelt immers dat het beleid het beste dicht bij de burger uitgevoerd kan worden. Maatwerk ontstaat echter ook vanuit de samenleving zelf. Er is meer aandacht voor kleinschaligheid en het individu. Aandacht en herwaardering voor de eigen omgeving waar men woont, werkt en ontspant is in een hectische en snelle wereld gekoppeld aan overzichtelijkheid, herkenbaarheid en in sommige gevallen naar de eenvoud van vroeger. Kortom: er is meer aandacht voor de menselijke maat.
Thema sociaal/maatschappelijk
Kernachtige beschrijving huidige situatie
Algemeen – dorpse identiteit
Gemoedelijk, gastvrij, saamhorig, betrokken en actief; zo mogen we in zijn algemeenheid de inwoners van de drie gemeenten wel noemen. Het is er plezierig wonen, werken en verblijven.
De dorpse identiteit en sociale samenhang zijn sterke punten. Mensen zijn betrokken bij elkaar, kennen elkaar en zorgen voor elkaar. Er is sprake van een grote mate van onderlinge verbondenheid.
Het zijn bruisende gemeenten met jaarlijkse vele evenementen op de kalender, waar u kunt genieten van de terrassen, winkels, restaurants, musea en vele bezienswaardigheden. Op sociaal-maatschappelijk gebied is sprake van een sterk vrijwilligersleven en zijn veel sportverenigingen en culturele organisaties actief.
Het behoud en versterken van de leefbaarheid, identiteit en eigenheid is een rode draad binnen elke gemeente. Dit blijkt uit de inzet van vele betrokkenen. Echter ook binnen onze gemeenschappen neemt het tekort aan vrijwilligers bij verenigingen en instellingen toe waardoor de omvang en de kwaliteit van onder meer het verenigingsleven onder druk staat.
Om de leefbaarheid van kernen te ondersteunen zijn voorzieningen in de vorm van basisscholen en sportvoorzieningen in meerdere kernen aanwezig. De overige voorzieningen bevinden zich voornamelijk in de hoofdkernen. Het voorzieningenniveau staat onder druk als gevolg van enerzijds bezuinigingen en anderzijds veranderende vraagpatronen en op termijn de krimp.
Specifiek – huidige slogan's
• In Schijndel gebruikt men de slogan 'Schijndel, het is er gewoon bijzonder!'. Het duidt daarmee de nononsens mentaliteit.
• In Sint-Oedenrode komt het Bourgondisch karakter sterker naar voren, men is er bij de tijd maar voelt zich gelijker tijd verbonden met de historie.
• In Veghel gebruikt men de slogan 'Veghel maakt er werk van' en komt verbondenheid meer tot uiting in de coöperatiegedachte. Ondernemingszin en arbeidsmoraal zijn eigenschappen waar de Veghelaar bekend om staat.
Nieuwe verbindingen gevraagd
Om mee te bewegen met de maatschappelijke ontwikkelingen werken organisaties en verenigingen samen en zoeken zij naar de juiste verbindingen en bondgenoten. Zelfsturing en participatie zijn vanzelfsprekende begrippen. Dat betekent voor inwoners meer ruimte voor eigen initiatief, alsook dat zij verantwoordelijk zijn om hun eigen ideeën verder vorm en inhoud te geven.
Bijlagenboek bij het herindelingsontwerp Meierijstad
Als middel voor het in stand houden en bevorderen van de leefbaarheid in onze kernen is een aantal basisvoorzieningen essentieel. Deze zijn veelal multifunctioneel gehuisvest in één gebouw, met activiteiten gericht op basisonderwijs, ontmoeting, sociale activering, cultuureducatie, sport en beweging.
Goed onderwijs is voortdurend op zoek naar nieuwe verbindingen, in zowel de lokale gemeenschap als in het bedrijfsleven.
Als gemeente zoeken we partners om nieuwe en creatieve antwoorden te geven op maatschappelijke vraagstukken. Daarbij treden we vooral verbindend op en niet als trekker. De gemeente ondersteunt het proces en laat de uitvoering zoveel mogelijk over aan organisaties, verenigingen en vrijwilligers.
De rol van de wijk- en dorpsraden is belangrijk voor de leefbaarheid.
Ondersteuning waar nodig
De gemeente Meierijstad staat voor een efficiënte dienstverlening en kwaliteit tegen zo laag mogelijke kosten. Zij durft het verschil te maken door inwoners, bedrijven, instellingen en verenigingen op maat te ondersteunen. Experimenteren en leren hoort daarbij. De gemeente biedt een vangnet voor de kwetsbaren in de samenleving. Kortom: er is aandacht voor de menselijke maat.
Meierijstad en andere economische dragers
Meierijstad is meer dan AgriFood. Zo zijn er de winkelcentra van Veghel, Schijndel en Sint-Oedenrode, waarbij de aantrekkingskracht van het centrum van Veghel in potentie het grootst is. Ook binnen Meierijstad zijn de effecten van internet op het winkelbestand merkbaar. Een oplossing kan liggen in het gezamenlijkheid creëren van (unique selling points) USP's voor de winkelconcentratiegebieden. De aanwezigheid van middenstand in de kernen is nodig voor de leefbaarheid.
Netwerksamenwerking binnen de 3 O's
De wisselwerking tussen overheid, bedrijfsleven en onderwijs kan een stuk beter. Opleidingen moeten meer aansluiten op de vraag vanuit het bedrijfsleven. Leren/werken meer combineren, inpandige bedrijven in scholen voor beroepsonderwijs, het nieuwe werken, de vorming van een campus, goede overblijfvoorzieningen zijn in dit verband suggesties.
Achterliggende gedachte hierbij is dat hiermee nieuw arbeidspotentieel voor de toekomst gemakkelijker wordt bereikt.
De nieuwe gemeente is een werkgemeente (meer werkgelegenheid dan werkaanbod). Vanuit duurzaamheid, lokale oriëntatie kan het wenselijk zijn om hierop aan te sluiten met het woonaanbod.
Voor de gemeente ligt in dit verband de taak om de leefbaarheid in de kernen te vergroten.
Belangrijke speerpunten
• Sociaal/maatschappelijk
Het is 2025: Iedereen kan meedoen
• Economie
Het is 2025: Er is voldoende werkgelegenheid: de beroepsbevolking aan het werk
• Ruimtelijk
Het is 2025: Een ruimtelijke balans tussen werken, wonen en leven
• Besturingskenmerken
- Het is 2025: professioneel bestuur
De bestuurders van de nieuwe gemeente Meierijstad zijn herkenbaar, betrokken en staan dicht bij de inwoner. Zij handelen in het belang van hun inwoners. Dat betekent: integer en effectief.
Zij zoeken actief naar oplossingen voor complexe vraagstukken en doen dat met een open blik en in samenhang met de (bestuurlijke) omgeving. Het gemeentebestuur is in zijn handelen open en transparant.
De rol van de gemeente in de regio is gericht op samenwerking op deelonderwerpen. Als het gaat om onder meer bedrijvigheid, werkgelegenheid, innovatie, recreatie en toerisme geeft de gemeente zelfbewust invulling aan haar bestuurlijke positie in de regio. De gemeente staat voor versterking en diversiteit van de lokale en regionale economie. Onze gemeente streeft naar een goede aansluiting tussen het onderwijs en het bedrijfsleven. Deze rol vraagt om creativiteit, alertheid èn om een gemeente die open staat voor niet alledaagse antwoorden op ontwikkelingen. Daarnaast behartigt Meierijstad als netwerker en lobbyist de belangen van de gemeente op verschillende niveaus en is Meierijstad een actieve partner in samenwerkingsrelaties. De gemeente heeft een rol bij regionale uitdagingen.
De taakverdeling tussen gemeenteraad en college is helder en professioneel. De gemeenteraad stuurt op hoofdlijnen en heeft een kaderstellende, volksvertegenwoordigende en controlerende rol.
Het college vormt het dagelijks bestuur van onze gemeente. In deze rol is zij verantwoordelijk voor de totstandkoming en uitvoering van het beleid.
- Het is 2025: organisatie en dienstverlening
De gemeente Meierijstad stimuleert zelfsturing en het zelforganiserend vermogen van inwoners. Dat betekent dat de gemeente Meierijstad meer loslaat en dat inwoners meer de ruimte hebben voor eigen initiatief. En dat zij de verantwoordelijkheid krijgen om hun eigen ideeën verder vorm en inhoud te geven. De gemeente Meierijstad op haar beurt neemt haar inwoners serieus, is zichtbaar en aanspreekbaar. Meierijstad betrekt hen bij beleid en de uitvoering daarvan en zet zich in voor een goede relatie met haar inwoners.
De ambtelijke organisatie stelt de gemeente Meierijstad in staat de bestuurlijke en dienstverlenende rol waar te maken. De organisatie werkt efficiënt, transparant, servicegericht en levert kwaliteit. In de dienstverlening worden diverse doelgroepen onderscheiden, zoals: ondernemers, ouderen en jongeren. De organisatie staat dicht bij de inwoner en stelt de klant centraal. De verantwoordelijkheden liggen laag in de organisatie. De aanspreekpunten voor onze inwoners, bedrijven en verenigingen hebben een herkenbare plaats in de gemeentelijke organisatie. Op relevante onderwerpen maken we een bewuste afweging voor zelf doen, samen doen, uitbesteden of 'aan de markt overlaten'.
Steeds vaker is er sprake van samenwerking met andere (semi-)publieke organisaties. De gemeente Meierijstad maakt als betrouwbare partner haar taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden waar.
De gemeente heeft een goed en structureel overleg met de kernen, het maatschappelijk middenveld, bedrijfsleven en medeoverheden. Zo onderhoudt de gemeente Meierijstad haar relaties. Meierijstad is daardoor in staat om maximaal in te spelen op wat er in de samenleving speelt.
Financiën & Personeel
Begrotingsresultaat en meerjarenperspectief
In de herindelingsscan zijn het begrotingsresultaat en het meerjarenperspectief van de drie gemeenten tegen het licht gehouden. Deze componenten onderbouwen mede de beoordeling van de (financiële) levensvatbaarheid van de nieuwe gemeente. Daarvoor zijn de volgende vijf onderzoeksvragen beantwoord:
• Wat zijn de belangrijkste financiële gevolgen van de gemeentelijke herindeling?
• Wat zijn de belangrijkste conclusies ten aanzien van de begrotingspositie van de drie afzonderlijke gemeenten?
• Wat zijn de belangrijkste conclusies ten aanzien van de totale financiële positie van de drie afzonderlijke gemeenten?
• Wat zijn de belangrijkste conclusies ten aanzien van het financiële beleid van de drie afzonderlijke gemeenten?
• Wat zijn de verschillen tussen de huidige gemeenten onderling en de nieuw te vormen gemeente bij de belastingen en heffingen?
Algemene conclusie met betrekking tot de levensvatbaarheid van de nieuwe gemeente
Op basis van de door de herindelingsscan verkregen inzichten en de thans beschikbare informatie stelt de provincie vast dat er sprake is van een financieel gezonde basis voor de nieuw te vormen gemeente die zal ontstaan uit de samenvoeging van de huidige gemeenten Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel.
Afspraken inzake investeringen voor de herindeling
De gemeenten Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel hebben afgesproken dat afstemming plaats vindt of en zo ja welke, investeringen tot 1 januari 2017 gedaan worden. Leidend bij die afweging is of het belang van de nieuw te vormen gemeente daarmee wordt gediend.
Financiële gevolgen van de herindeling (bijvoorbeeld frictiekosten)
In de bestuurlijke samenvatting, conclusies en aanbevelingen van de herindelingsscan zijn de belangrijkste financiële gevolgen van de gemeentelijke herindeling beschreven.
Daling algemene uitkering uit het gemeentefonds
Na de herindeling zal de algemene uitkering van de heringedeelde gemeenten op basis van de gegevens structureel circa € 1.000.000 lager zijn dan de optelsom van de algemene uitkeringen van de huidige gemeenten. De daling van de algemene uitkering kan in belangrijke mate worden verklaard doordat bij de nieuw te vormen gemeente het vaste bedrag straks slechts éénmaal wordt ontvangen, terwijl nu de drie herindelingspartners dit bedrag nog afzonderlijk ontvangen.
Personeelsomvang
De praktijk leert dat ook op het terrein van het personeel zich belangrijke ontwikkelingen kunnen voordoen. Aan de ene kant biedt een herindeling de gelegenheid kosten- en schaalvoordelen te realiseren door uitvoeringsprocessen efficiënter in te richten en door de gemeentelijke organisatie goed te laten aansluiten op de omvang van de nieuwe gemeente. Aan de andere kant doen er zich ook lastenstijgingen voor die te maken hebben met de (kansen tot) kwalitatieve ontwikkeling van de gemeentelijke organisatie.
Zo komen er soms nieuwe taken op de gemeente af, wordt de nieuwe gemeente veelal ambitieuzer of moeten functieniveaus worden opgeschaald.
Frictiekosten [extra lasten]
Frictiekosten zijn lasten als gevolg van de herindeling die het karakter hebben van tijdelijke extra lasten die zonder herindeling niet of nauwelijks zouden zijn voorgekomen.
Tevens zijn er kosten als gevolg van de herindeling die tot het normale patroon van een gemeente horen, maar die nu in tijd naar voren worden gehaald en/of waarbij het waarschijnlijk is dat er sprake is van kapitaalvernietiging (van nog niet afgeschreven kapitaalgoederen). Deze kosten kunnen (gedeeltelijk) ook als frictiekosten worden bestempeld.
Tijdelijke verdeelmaatstaf herindeling
De tijdelijke verdeelmaatstaf herindeling is bedoeld om de nieuwe gemeente in de frictiekosten tegemoet te komen. Deze tijdelijke maatstaf zou op basis van de huidige gegevens uitkomen op een bedrag van circa € 12 miljoen.
Preventief toezicht op grond van de Wet Arhi
Een gemeente waarvan de raad een herindelingsontwerp heeft vastgesteld komt onder preventief toezicht van de provincie te staan op grond van artikel 21 van de Wet Algemene regels herindeling (afgekort: de Wet Arhi). Preventief toezicht houdt in dat in elk geval de begroting en begrotingswijzigingen goedkeuring behoeven, maar daarnaast kunnen Gedeputeerde Staten nog een aantal andere besluiten met een financiële strekking hiervoor aanwijzen. De financiële besluiten van de herindelingspartners moeten vooraf ter goedkeuring aan de provincie worden voorgelegd.
Harmonisaties [beter op elkaar af te stemmen en waar nodig gelijk te trekken], op weg naar de eerste gezamenlijke begroting
Het financiële beleid van de herindelingspartners is op onderdelen verschillend. Tegen de tijd dat de nieuw te vormen gemeente van start gaat zullen de huidige gemeenten dus de nodige stappen moeten hebben gezet om hun financiële beleid te harmoniseren. Deze harmonisatie bevordert de vergelijkbaarheid van de huidige gemeenten en het verschaft ook een beter zicht op de toekomstige financiële positie van de nieuwe gemeente. Tevens vergemakkelijkt het de opstelling van de eerste begroting van de nieuwe gemeente. Een praktische aanpak voor de harmonisatie van het financiële beleid is de vergelijking van de financiële verordeningen van de herindelingspartners en van de daaruit voortvloeiende beleidsnota's.
Naast de harmonisatie van het financiële beleidsterrein zijn ook de volgende harmonisaties vermeldenswaard:
• Harmonisatie van het beheer en onderhoud: dit betreft het onderhoud van kapitaalgoederen (wegen, gebouwen, riolering, openbaar groen etc.), maar ook andere beheersmatige aspecten zoals archieven, personeelsadministratie, bestemmingsplannen.
• Harmonisatie van gemeentelijke beleidsterreinen: in de voorbereidingsfase van het herindelingsproces wordt via een projectorganisatie op alle gemeentelijke beleidsterreinen de herindeling voorbereid. Daarbij valt te denken aan zaken zoals: verordeningen, reglementen, beleids- en beheerplannen.
• Harmonisatie van de verbonden partijen: gemeentelijke herindeling kan immers resulteren in uittreding uit gemeenschappelijke regelingen of andere samenwerkingsverbanden waaraan de herindelingspartners deelnemen. Een beleid gericht op het beperken van de uittredingskosten kan lasten besparend werken.
Personele gevolgen van de herindeling
Conform de uitgangspunten die in de wet Arhi zijn neergelegd worden de voorbereidingen getroffen om de personele harmonisatie voor te bereiden. De drie gemeenten hebben bijvoorbeeld reeds een vacaturestop ingesteld en hebben de medezeggenschapsorganen uitgenodigd hun rol in de voorbereiding op de nieuwe gemeente op te pakken. Als een van de eerste zichtbare resultaten zal er in samenspraak aan een modern en uitvoerbaar sociaal statuut worden gewerkt, die aansluit bij de visie op de nieuwe gemeente. Omdat het centrale uitgangspunt van de herindeling te maken heeft met de zogenaamde 3 K’s (verbeteren kwaliteit, verminderen kwetsbaarheid en kostenreductie) zullen er nadrukkelijk keuzes voor de nieuwe organisatie worden gemaakt.
De nieuwe organisatie is voor wat betreft de personele component geen simpele inéénschuiving van de huidige afdelingen c.q. taakvelden. Er zal nadrukkelijk worden gekozen voor een ambtelijke organisatie die toekomstbestendig is en die past bij de opgestelde visie voor de nieuwe gemeente van bijna 80.000 inwoners. Alhoewel bij de start van de nieuwe gemeente alle dan aanwezige medewerk(st)ers in vaste dienst hun dienstverband bij de nieuwe gemeente kunnen voortzetten zal een baangarantie, oftewel het behoud van huidige functies, daarbij niet kunnen worden gegeven. Wel is het uitgangspunt dat aan iedereen die bereid is zich te laten om- of bijscholen een garantie op werk volgens de regels van de CARUWO kan worden gegeven. Eén en ander nader te concretiseren in het Sociaal Statuut.
Lokale lasten
De Provincie Noord-Brabant heeft een financiële scan uitgevoerd. Deze zogenaamde herindelingsscan is als bijlage bijgevoegd. Het geeft een beeld van de financiële positie van de nieuw te vormen gemeente (door onderzoek naar de financiële positie van de huidige gemeenten) en verschaft inzicht in de belangrijkste financiële effecten van de herindeling.
De financiële scan laat zien dat er sprake is van een financieel gezonde basis voor de nieuw te vormen gemeente die zal ontstaan uit de samenvoeging van de huidige gemeenten Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel.
Zoals aangegeven zal de algemene uitkering dalen. Tegenover deze daling staat echter dat de hiermee corresponderende lasten ook afnemen met ca. € 1.000.000. Het betreft hier onder meer besparingen op bestuurskosten (raad, college, griffie, rekenkamer, enzovoorts), die na een herindeling immers minder gemaakt zullen worden. Deze structurele daling zal dan ook niet worden omgezet in (gemiddelde) verhoging van de lokale lasten, maar worden gerealiseerd door efficiency.
Voor wat betreft de lokale lasten (belastingen en heffingen) is er momenteel op onderdelen sprake van verschillen (OZB, riool- en afvalstoffenheffing). Al in de voorbereiding zal tot harmonisatie van de belastingverordeningen worden overgegaan op basis van een gezamenlijk vastgesteld beleid. De financiële consequenties van deze harmonisatie voor inwoners, bedrijven en instellingen van de drie gemeenten zullen zoveel als mogelijk worden beperkt.
Vervolgproces fusiegemeente
Tijdelijke kosten per inwoner – 3 K's – consequenties personeel – belastingen en heffingen
Uit de visiedocumenten blijkt onder meer dat Meierijstad wil gaan inzetten om Agrifood Capital te worden. Speerpunt wordt ook recreatie en toerisme. Ook zullen er meer Unique Selling Points benoemd moeten worden, de wisselwerking tussen overheid, bedrijfsleven en onderwijs kan een stuk beter en de inwoners hebben en krijgen meer de ruimte voor eigen initiatief. De herindeling levert extra tijdelijke lasten [frictiekosten] op en komt op basis van de huidige gegevens uit op een bedrag van circa € 12 miljoen. Het personeelsbestand van de nieuwe gemeente heeft als uitgangspunt de 3 K's: verbeteren kwaliteit, verminderen kwetsbaarheid en kostenreductie. In de nieuwe toekomstbestendige ambtelijke organisatie kunnen de gemeentemedewerkers in vaste dienst hun werk binnen de gemeente voortzetten maar krijgen geen baangarantie [in huidige functie].
Voor wat betreft de lokale lasten (belastingen en heffingen) is er momenteel op onderdelen sprake van verschillen (OZB, riool- en afvalstoffenheffing). Al in de voorbereiding zal tot harmonisatie [beter op elkaar af te stemmen en waar nodig gelijk te trekken] van de belastingverordeningen worden overgegaan op basis van een gezamenlijk vastgesteld beleid.
De financiële consequenties van deze harmonisatie voor inwoners, bedrijven en instellingen van de drie gemeenten zullen zoveel als mogelijk worden beperkt.
Visiedocument
Onderdeel van het herindelingsontwerp is het visiedocument. In dit document is te lezen hoe de toekomstige gemeente er in sociaal-maatschappelijk, economisch, ruimtelijk en bestuurlijk opzicht uit moet gaan zien. Het visiedocument is tot stand gekomen via onder meer rondetafelgesprekken met inwoners, bedrijven en instellingen van de drie gemeenten.
Sterke gemeente in Noordoost-Brabant
De gemeenten Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel hebben gekozen voor herindeling omdat hierdoor een sterke gemeente ontstaat die een kwalitatief goede en krachtige dienstverlening kan bieden aan burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Een gemeente ook die voorbereid is op een toekomst waarin steeds meer taken bij de gemeentelijke overheid worden neergelegd. En een gemeente die een sterke rol kan gaan spelen in de regio Noordoost-Brabant, in AgriFood Capital.
HerindelingsontwerpHet herindelingsontwerp is een belangrijk document dat moet voldoen aan de wet Arhi (wet Algemene regels herindeling). In het herindelingsontwerp worden de kenmerken van de huidige drie gemeenten beschreven. Vervolgens wordt ingegaan op het waarom van een herindeling. Daarbij komen onder meer de democratische legitimiteit, de professionaliteit van de ambtelijke organisatie en het financiële toekomstbeeld aan bod. In juni al constateerde de provincie Noord-Brabant dat de financiële posities van de afzonderlijke gemeenten voldoende basis zijn voor een financieel gezonde, nieuwe gemeente.
• Hieronder vindt u een aantal belangrijke passages uit het Herindelingsontwerp en het bijbehorende 'Bijlageboek Meierijstad' en kunt u lezen wat de visie van Meierijstad anno 2025 is op tal van terreinen. Ook vindt u hieronder een overzicht van het vervolgproces van deze fusie.
Herindelingsontwerp
Het Herindelingsontwerp is een document voor de vrijwillige herindeling van de gemeenten Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel tot een nieuwe gemeente Meierijstad per 1 januari 2017. De gemeenten Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel zijn gemeenten die elkaar in de toekomst kunnen versterken, ieder vanuit zijn eigen toegevoegde waarde. Er is sprake van een sterke interne samenhang en een gemeenschappelijke identiteit. De historische, demografische, sociaaleconomische en geografische kenmerken zorgen hiervoor.
Door de herindeling ontstaat een sterke gemeente die op een kwalitatief goede en krachtige wijze de dienstverlening voor de burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties kan vormgeven, een gemeente die voorbereid is op een toekomst waarin steeds meer taken bij de gemeentelijke overheid worden neergelegd en die een sterke rol kan gaan spelen in de regio Noordoost-Brabant, in AgriFood Capital.
Het voornemen van de gemeenten Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel om tot een herindeling te komen past in de ontwikkelingen die zich voordoen op het terrein van het openbaar bestuur, waar van gemeenten wordt gevraagd zich toekomstbestendig te organiseren. Zo is het bestuurlijke voornemen tot deze bestuurlijke herindeling al ontstaan voorafgaand en parallel aan het provinciale programma (Veer)Krachtig Bestuur in Brabant en past het daar prima in.
De verwachting is dat dit herindelingsontwerp leidt tot een succesvolle herindeling tussen de gemeenten Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel.
Aanleiding herindeling
De gemeenten Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel liggen alle in de regio Noordoost-Brabant. De gemeenten liggen aan de A50 in een overgangsgebied van de Meierij, de zogenaamde A(s)50-gemeenten Oss, Uden, Bernheze en Veghel en Brainport Eindhoven.
Gezien de grote maatschappelijke, ruimtelijke en economische opgaven op lokaal niveau (transities in het sociale domein) en regionaal niveau (AgriFood Capital) die op de gemeenten afkomen, gecombineerd met de tendens naar 'meer taken, minder geld' hebben de gemeenten Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel zich de vraag gesteld of de inhoudelijke opgaven nog wel passen bij het schaalniveau van elk van de gemeenten. Schaalvergroting door gemeentelijke herindeling kwam daarbij als een serieuze optie in beeld. Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in een positieve keuze voor elkaar op 19 december 2013
Doel herindelingsontwerp
Met hett herindelingsontwerp verklaren de gemeenteraden van Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel formeel samen één nieuwe gemeente te willen vormen. Na de vaststelling van dit herindelingsontwerp volgt een formele inspraakronde van acht weken, waarin alle belanghebbenden een reactie kunnen geven op dit besluit. Het herindelingsontwerp wordt ook aan de besturen van de omliggende gemeenten gezonden voor het indienen van zienswijzen. Met inachtneming van de ingekomen reacties, nemen de drie raden vervolgens een besluit tot vaststelling van een herindelingsadvies. Voor de drie gemeenten is er dan sprake van een onomkeerbaar besluit dat vervolgens in het voorjaar 2015 wordt aangeboden aan het college van Gedeputeerde Staten, dat dit - tezamen met haar zienswijze - nog voor de zomer 2015 doorzendt aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Daarna start het wetgevingstraject. Uiteindelijk wordt op basis van een herindelingswet, vast te stellen door de Tweede en Eerste Kamer der Staten Generaal, de herindeling per 1 januari 2017 een feit.
Welke doelen dient het visiedocument?
• Het visiedocument geeft aan hoe we de belangen van onze inwoners, bedrijven en instellingen behartigen. Op korte termijn geeft dit toekomstbeeld richting aan de weg die we inslaan naar de totstandkoming van de nieuwe gemeente Meierijstad. Meer precies als het gaat om het verder uitwerken van de bestuurlijke rol, de inrichting van de organisatie en de dienstverlening per 1 januari 2017.
• Het is een beeld van de toekomst in 2025. Hoe moet de nieuwe gemeente er dan op sociaalmaatschappelijk, economisch en ruimtelijk gebied uit zien. Het is aan de gemeenteraad van de nieuwe gemeente om definitief 'ja' te zeggen tegen dit toekomstbeeld en het verder uit te werken. De visie gaat dus over het beeld van de
toekomst. Later komt aan de orde hoe de visie te realiseren.
We voeren dan een strategiediscussie: welke keuzes moeten er gemaakt worden om van A naar B te komen.
Visie gemeente Meierijstad
Het is 2025: een gemeente met een missie en ambities
In het belang van haar inwoners, bedrijven, instellingen en verenigingen is een ambitieuze en bestuurskrachtige gemeente noodzakelijk. Elke inwoner telt mee en kan mee doen binnen sterke sociale netwerken en een rijk vrijwilligers- en verenigingsleven.
Meierijstad maakt zich samen met het bedrijfsleven sterk voor een gezonde lokale en regionale economie met voldoende werkgelegenheid. Food is de verbindende factor: de productie in het buitengebied, de voedingsindustrie en nieuwe productontwikkeling.
In Meierijstad is het genieten in de vele restaurants en op de terrassen.
De beroepsbevolking is aan het werk. Wonen en werken in Foodcapital trekt jeugd aan. Er is een goede ruimtelijke balans tussen werken, wonen en leven. Meierijstad koestert de unieke waarden van natuur, landschap, cultuur en onderwijs.
Schaalvergroting en maatwerk
In de zorg, het onderwijs, de landbouw en bij lokaal bestuur lijkt schaalvergroting op het eerste gezicht nog altijd een dominante trend. De trend naar schaalvergroting is ingegeven door bestuurskracht, efficiencyvoordelen, kostenbesparing en verbetering dienstverlening en kwaliteit. Het aantal gemeenten door herindeling is bijvoorbeeld sterk aan het afnemen. Tegelijkertijd is er sprake van een tegengestelde beweging van maatwerk en dienstverlening op een kleinere schaal. Het duidelijkste voorbeeld hiervan betreft de decentralisaties in het sociaal domein. Het Rijk stelt immers dat het beleid het beste dicht bij de burger uitgevoerd kan worden. Maatwerk ontstaat echter ook vanuit de samenleving zelf. Er is meer aandacht voor kleinschaligheid en het individu. Aandacht en herwaardering voor de eigen omgeving waar men woont, werkt en ontspant is in een hectische en snelle wereld gekoppeld aan overzichtelijkheid, herkenbaarheid en in sommige gevallen naar de eenvoud van vroeger. Kortom: er is meer aandacht voor de menselijke maat.
Thema sociaal/maatschappelijk
Kernachtige beschrijving huidige situatie
Algemeen – dorpse identiteit
Gemoedelijk, gastvrij, saamhorig, betrokken en actief; zo mogen we in zijn algemeenheid de inwoners van de drie gemeenten wel noemen. Het is er plezierig wonen, werken en verblijven.
De dorpse identiteit en sociale samenhang zijn sterke punten. Mensen zijn betrokken bij elkaar, kennen elkaar en zorgen voor elkaar. Er is sprake van een grote mate van onderlinge verbondenheid.
Het zijn bruisende gemeenten met jaarlijkse vele evenementen op de kalender, waar u kunt genieten van de terrassen, winkels, restaurants, musea en vele bezienswaardigheden. Op sociaal-maatschappelijk gebied is sprake van een sterk vrijwilligersleven en zijn veel sportverenigingen en culturele organisaties actief.
Het behoud en versterken van de leefbaarheid, identiteit en eigenheid is een rode draad binnen elke gemeente. Dit blijkt uit de inzet van vele betrokkenen. Echter ook binnen onze gemeenschappen neemt het tekort aan vrijwilligers bij verenigingen en instellingen toe waardoor de omvang en de kwaliteit van onder meer het verenigingsleven onder druk staat.
Om de leefbaarheid van kernen te ondersteunen zijn voorzieningen in de vorm van basisscholen en sportvoorzieningen in meerdere kernen aanwezig. De overige voorzieningen bevinden zich voornamelijk in de hoofdkernen. Het voorzieningenniveau staat onder druk als gevolg van enerzijds bezuinigingen en anderzijds veranderende vraagpatronen en op termijn de krimp.
Specifiek – huidige slogan's
• In Schijndel gebruikt men de slogan 'Schijndel, het is er gewoon bijzonder!'. Het duidt daarmee de nononsens mentaliteit.
• In Sint-Oedenrode komt het Bourgondisch karakter sterker naar voren, men is er bij de tijd maar voelt zich gelijker tijd verbonden met de historie.
• In Veghel gebruikt men de slogan 'Veghel maakt er werk van' en komt verbondenheid meer tot uiting in de coöperatiegedachte. Ondernemingszin en arbeidsmoraal zijn eigenschappen waar de Veghelaar bekend om staat.
Nieuwe verbindingen gevraagd
Om mee te bewegen met de maatschappelijke ontwikkelingen werken organisaties en verenigingen samen en zoeken zij naar de juiste verbindingen en bondgenoten. Zelfsturing en participatie zijn vanzelfsprekende begrippen. Dat betekent voor inwoners meer ruimte voor eigen initiatief, alsook dat zij verantwoordelijk zijn om hun eigen ideeën verder vorm en inhoud te geven.
Bijlagenboek bij het herindelingsontwerp MeierijstadAls middel voor het in stand houden en bevorderen van de leefbaarheid in onze kernen is een aantal basisvoorzieningen essentieel. Deze zijn veelal multifunctioneel gehuisvest in één gebouw, met activiteiten gericht op basisonderwijs, ontmoeting, sociale activering, cultuureducatie, sport en beweging.
Goed onderwijs is voortdurend op zoek naar nieuwe verbindingen, in zowel de lokale gemeenschap als in het bedrijfsleven.
Als gemeente zoeken we partners om nieuwe en creatieve antwoorden te geven op maatschappelijke vraagstukken. Daarbij treden we vooral verbindend op en niet als trekker. De gemeente ondersteunt het proces en laat de uitvoering zoveel mogelijk over aan organisaties, verenigingen en vrijwilligers.
De rol van de wijk- en dorpsraden is belangrijk voor de leefbaarheid.
Ondersteuning waar nodig
De gemeente Meierijstad staat voor een efficiënte dienstverlening en kwaliteit tegen zo laag mogelijke kosten. Zij durft het verschil te maken door inwoners, bedrijven, instellingen en verenigingen op maat te ondersteunen. Experimenteren en leren hoort daarbij. De gemeente biedt een vangnet voor de kwetsbaren in de samenleving. Kortom: er is aandacht voor de menselijke maat.
Meierijstad en andere economische dragers
Meierijstad is meer dan AgriFood. Zo zijn er de winkelcentra van Veghel, Schijndel en Sint-Oedenrode, waarbij de aantrekkingskracht van het centrum van Veghel in potentie het grootst is. Ook binnen Meierijstad zijn de effecten van internet op het winkelbestand merkbaar. Een oplossing kan liggen in het gezamenlijkheid creëren van (unique selling points) USP's voor de winkelconcentratiegebieden. De aanwezigheid van middenstand in de kernen is nodig voor de leefbaarheid.
Netwerksamenwerking binnen de 3 O's
De wisselwerking tussen overheid, bedrijfsleven en onderwijs kan een stuk beter. Opleidingen moeten meer aansluiten op de vraag vanuit het bedrijfsleven. Leren/werken meer combineren, inpandige bedrijven in scholen voor beroepsonderwijs, het nieuwe werken, de vorming van een campus, goede overblijfvoorzieningen zijn in dit verband suggesties.
Achterliggende gedachte hierbij is dat hiermee nieuw arbeidspotentieel voor de toekomst gemakkelijker wordt bereikt.
De nieuwe gemeente is een werkgemeente (meer werkgelegenheid dan werkaanbod). Vanuit duurzaamheid, lokale oriëntatie kan het wenselijk zijn om hierop aan te sluiten met het woonaanbod.
Voor de gemeente ligt in dit verband de taak om de leefbaarheid in de kernen te vergroten.
Belangrijke speerpunten
• Sociaal/maatschappelijk
Het is 2025: Iedereen kan meedoen
• Economie
Het is 2025: Er is voldoende werkgelegenheid: de beroepsbevolking aan het werk
• Ruimtelijk
Het is 2025: Een ruimtelijke balans tussen werken, wonen en leven
• Besturingskenmerken
- Het is 2025: professioneel bestuur
De bestuurders van de nieuwe gemeente Meierijstad zijn herkenbaar, betrokken en staan dicht bij de inwoner. Zij handelen in het belang van hun inwoners. Dat betekent: integer en effectief.
Zij zoeken actief naar oplossingen voor complexe vraagstukken en doen dat met een open blik en in samenhang met de (bestuurlijke) omgeving. Het gemeentebestuur is in zijn handelen open en transparant.
De rol van de gemeente in de regio is gericht op samenwerking op deelonderwerpen. Als het gaat om onder meer bedrijvigheid, werkgelegenheid, innovatie, recreatie en toerisme geeft de gemeente zelfbewust invulling aan haar bestuurlijke positie in de regio. De gemeente staat voor versterking en diversiteit van de lokale en regionale economie. Onze gemeente streeft naar een goede aansluiting tussen het onderwijs en het bedrijfsleven. Deze rol vraagt om creativiteit, alertheid èn om een gemeente die open staat voor niet alledaagse antwoorden op ontwikkelingen. Daarnaast behartigt Meierijstad als netwerker en lobbyist de belangen van de gemeente op verschillende niveaus en is Meierijstad een actieve partner in samenwerkingsrelaties. De gemeente heeft een rol bij regionale uitdagingen.
De taakverdeling tussen gemeenteraad en college is helder en professioneel. De gemeenteraad stuurt op hoofdlijnen en heeft een kaderstellende, volksvertegenwoordigende en controlerende rol.
Het college vormt het dagelijks bestuur van onze gemeente. In deze rol is zij verantwoordelijk voor de totstandkoming en uitvoering van het beleid.
- Het is 2025: organisatie en dienstverlening
De gemeente Meierijstad stimuleert zelfsturing en het zelforganiserend vermogen van inwoners. Dat betekent dat de gemeente Meierijstad meer loslaat en dat inwoners meer de ruimte hebben voor eigen initiatief. En dat zij de verantwoordelijkheid krijgen om hun eigen ideeën verder vorm en inhoud te geven. De gemeente Meierijstad op haar beurt neemt haar inwoners serieus, is zichtbaar en aanspreekbaar. Meierijstad betrekt hen bij beleid en de uitvoering daarvan en zet zich in voor een goede relatie met haar inwoners.
De ambtelijke organisatie stelt de gemeente Meierijstad in staat de bestuurlijke en dienstverlenende rol waar te maken. De organisatie werkt efficiënt, transparant, servicegericht en levert kwaliteit. In de dienstverlening worden diverse doelgroepen onderscheiden, zoals: ondernemers, ouderen en jongeren. De organisatie staat dicht bij de inwoner en stelt de klant centraal. De verantwoordelijkheden liggen laag in de organisatie. De aanspreekpunten voor onze inwoners, bedrijven en verenigingen hebben een herkenbare plaats in de gemeentelijke organisatie. Op relevante onderwerpen maken we een bewuste afweging voor zelf doen, samen doen, uitbesteden of 'aan de markt overlaten'.
Steeds vaker is er sprake van samenwerking met andere (semi-)publieke organisaties. De gemeente Meierijstad maakt als betrouwbare partner haar taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden waar.
De gemeente heeft een goed en structureel overleg met de kernen, het maatschappelijk middenveld, bedrijfsleven en medeoverheden. Zo onderhoudt de gemeente Meierijstad haar relaties. Meierijstad is daardoor in staat om maximaal in te spelen op wat er in de samenleving speelt.
Financiën & Personeel
Begrotingsresultaat en meerjarenperspectief
In de herindelingsscan zijn het begrotingsresultaat en het meerjarenperspectief van de drie gemeenten tegen het licht gehouden. Deze componenten onderbouwen mede de beoordeling van de (financiële) levensvatbaarheid van de nieuwe gemeente. Daarvoor zijn de volgende vijf onderzoeksvragen beantwoord:
• Wat zijn de belangrijkste financiële gevolgen van de gemeentelijke herindeling?
• Wat zijn de belangrijkste conclusies ten aanzien van de begrotingspositie van de drie afzonderlijke gemeenten?
• Wat zijn de belangrijkste conclusies ten aanzien van de totale financiële positie van de drie afzonderlijke gemeenten?
• Wat zijn de belangrijkste conclusies ten aanzien van het financiële beleid van de drie afzonderlijke gemeenten?
• Wat zijn de verschillen tussen de huidige gemeenten onderling en de nieuw te vormen gemeente bij de belastingen en heffingen?
Algemene conclusie met betrekking tot de levensvatbaarheid van de nieuwe gemeente
Op basis van de door de herindelingsscan verkregen inzichten en de thans beschikbare informatie stelt de provincie vast dat er sprake is van een financieel gezonde basis voor de nieuw te vormen gemeente die zal ontstaan uit de samenvoeging van de huidige gemeenten Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel.
Afspraken inzake investeringen voor de herindeling
De gemeenten Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel hebben afgesproken dat afstemming plaats vindt of en zo ja welke, investeringen tot 1 januari 2017 gedaan worden. Leidend bij die afweging is of het belang van de nieuw te vormen gemeente daarmee wordt gediend.
Financiële gevolgen van de herindeling (bijvoorbeeld frictiekosten)
In de bestuurlijke samenvatting, conclusies en aanbevelingen van de herindelingsscan zijn de belangrijkste financiële gevolgen van de gemeentelijke herindeling beschreven.
Daling algemene uitkering uit het gemeentefonds
Na de herindeling zal de algemene uitkering van de heringedeelde gemeenten op basis van de gegevens structureel circa € 1.000.000 lager zijn dan de optelsom van de algemene uitkeringen van de huidige gemeenten. De daling van de algemene uitkering kan in belangrijke mate worden verklaard doordat bij de nieuw te vormen gemeente het vaste bedrag straks slechts éénmaal wordt ontvangen, terwijl nu de drie herindelingspartners dit bedrag nog afzonderlijk ontvangen.
Personeelsomvang
De praktijk leert dat ook op het terrein van het personeel zich belangrijke ontwikkelingen kunnen voordoen. Aan de ene kant biedt een herindeling de gelegenheid kosten- en schaalvoordelen te realiseren door uitvoeringsprocessen efficiënter in te richten en door de gemeentelijke organisatie goed te laten aansluiten op de omvang van de nieuwe gemeente. Aan de andere kant doen er zich ook lastenstijgingen voor die te maken hebben met de (kansen tot) kwalitatieve ontwikkeling van de gemeentelijke organisatie.
Zo komen er soms nieuwe taken op de gemeente af, wordt de nieuwe gemeente veelal ambitieuzer of moeten functieniveaus worden opgeschaald.
Frictiekosten [extra lasten]
Frictiekosten zijn lasten als gevolg van de herindeling die het karakter hebben van tijdelijke extra lasten die zonder herindeling niet of nauwelijks zouden zijn voorgekomen.
Tevens zijn er kosten als gevolg van de herindeling die tot het normale patroon van een gemeente horen, maar die nu in tijd naar voren worden gehaald en/of waarbij het waarschijnlijk is dat er sprake is van kapitaalvernietiging (van nog niet afgeschreven kapitaalgoederen). Deze kosten kunnen (gedeeltelijk) ook als frictiekosten worden bestempeld.
Tijdelijke verdeelmaatstaf herindeling
De tijdelijke verdeelmaatstaf herindeling is bedoeld om de nieuwe gemeente in de frictiekosten tegemoet te komen. Deze tijdelijke maatstaf zou op basis van de huidige gegevens uitkomen op een bedrag van circa € 12 miljoen.
Preventief toezicht op grond van de Wet Arhi
Een gemeente waarvan de raad een herindelingsontwerp heeft vastgesteld komt onder preventief toezicht van de provincie te staan op grond van artikel 21 van de Wet Algemene regels herindeling (afgekort: de Wet Arhi). Preventief toezicht houdt in dat in elk geval de begroting en begrotingswijzigingen goedkeuring behoeven, maar daarnaast kunnen Gedeputeerde Staten nog een aantal andere besluiten met een financiële strekking hiervoor aanwijzen. De financiële besluiten van de herindelingspartners moeten vooraf ter goedkeuring aan de provincie worden voorgelegd.
Harmonisaties [beter op elkaar af te stemmen en waar nodig gelijk te trekken], op weg naar de eerste gezamenlijke begroting
Het financiële beleid van de herindelingspartners is op onderdelen verschillend. Tegen de tijd dat de nieuw te vormen gemeente van start gaat zullen de huidige gemeenten dus de nodige stappen moeten hebben gezet om hun financiële beleid te harmoniseren. Deze harmonisatie bevordert de vergelijkbaarheid van de huidige gemeenten en het verschaft ook een beter zicht op de toekomstige financiële positie van de nieuwe gemeente. Tevens vergemakkelijkt het de opstelling van de eerste begroting van de nieuwe gemeente. Een praktische aanpak voor de harmonisatie van het financiële beleid is de vergelijking van de financiële verordeningen van de herindelingspartners en van de daaruit voortvloeiende beleidsnota's.
Naast de harmonisatie van het financiële beleidsterrein zijn ook de volgende harmonisaties vermeldenswaard:
• Harmonisatie van het beheer en onderhoud: dit betreft het onderhoud van kapitaalgoederen (wegen, gebouwen, riolering, openbaar groen etc.), maar ook andere beheersmatige aspecten zoals archieven, personeelsadministratie, bestemmingsplannen.
• Harmonisatie van gemeentelijke beleidsterreinen: in de voorbereidingsfase van het herindelingsproces wordt via een projectorganisatie op alle gemeentelijke beleidsterreinen de herindeling voorbereid. Daarbij valt te denken aan zaken zoals: verordeningen, reglementen, beleids- en beheerplannen.
• Harmonisatie van de verbonden partijen: gemeentelijke herindeling kan immers resulteren in uittreding uit gemeenschappelijke regelingen of andere samenwerkingsverbanden waaraan de herindelingspartners deelnemen. Een beleid gericht op het beperken van de uittredingskosten kan lasten besparend werken.
Personele gevolgen van de herindeling
Conform de uitgangspunten die in de wet Arhi zijn neergelegd worden de voorbereidingen getroffen om de personele harmonisatie voor te bereiden. De drie gemeenten hebben bijvoorbeeld reeds een vacaturestop ingesteld en hebben de medezeggenschapsorganen uitgenodigd hun rol in de voorbereiding op de nieuwe gemeente op te pakken. Als een van de eerste zichtbare resultaten zal er in samenspraak aan een modern en uitvoerbaar sociaal statuut worden gewerkt, die aansluit bij de visie op de nieuwe gemeente. Omdat het centrale uitgangspunt van de herindeling te maken heeft met de zogenaamde 3 K’s (verbeteren kwaliteit, verminderen kwetsbaarheid en kostenreductie) zullen er nadrukkelijk keuzes voor de nieuwe organisatie worden gemaakt.
De nieuwe organisatie is voor wat betreft de personele component geen simpele inéénschuiving van de huidige afdelingen c.q. taakvelden. Er zal nadrukkelijk worden gekozen voor een ambtelijke organisatie die toekomstbestendig is en die past bij de opgestelde visie voor de nieuwe gemeente van bijna 80.000 inwoners. Alhoewel bij de start van de nieuwe gemeente alle dan aanwezige medewerk(st)ers in vaste dienst hun dienstverband bij de nieuwe gemeente kunnen voortzetten zal een baangarantie, oftewel het behoud van huidige functies, daarbij niet kunnen worden gegeven. Wel is het uitgangspunt dat aan iedereen die bereid is zich te laten om- of bijscholen een garantie op werk volgens de regels van de CARUWO kan worden gegeven. Eén en ander nader te concretiseren in het Sociaal Statuut.
Lokale lasten
De Provincie Noord-Brabant heeft een financiële scan uitgevoerd. Deze zogenaamde herindelingsscan is als bijlage bijgevoegd. Het geeft een beeld van de financiële positie van de nieuw te vormen gemeente (door onderzoek naar de financiële positie van de huidige gemeenten) en verschaft inzicht in de belangrijkste financiële effecten van de herindeling.
De financiële scan laat zien dat er sprake is van een financieel gezonde basis voor de nieuw te vormen gemeente die zal ontstaan uit de samenvoeging van de huidige gemeenten Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel.
Zoals aangegeven zal de algemene uitkering dalen. Tegenover deze daling staat echter dat de hiermee corresponderende lasten ook afnemen met ca. € 1.000.000. Het betreft hier onder meer besparingen op bestuurskosten (raad, college, griffie, rekenkamer, enzovoorts), die na een herindeling immers minder gemaakt zullen worden. Deze structurele daling zal dan ook niet worden omgezet in (gemiddelde) verhoging van de lokale lasten, maar worden gerealiseerd door efficiency.
Voor wat betreft de lokale lasten (belastingen en heffingen) is er momenteel op onderdelen sprake van verschillen (OZB, riool- en afvalstoffenheffing). Al in de voorbereiding zal tot harmonisatie van de belastingverordeningen worden overgegaan op basis van een gezamenlijk vastgesteld beleid. De financiële consequenties van deze harmonisatie voor inwoners, bedrijven en instellingen van de drie gemeenten zullen zoveel als mogelijk worden beperkt.
Vervolgproces fusiegemeente
|
