Achtergrond informatie bij de ingezonden namen voor de fusiegemeente
Schijndel - Gisteren werd duidelijk dat Land van Rode, Koevering en Meierijstad de keuze is als nieuwe naam voor de fusiegemeente (video). De drie gemeenteraden bepalen op 25 september (Schijndel en Sint-Oedenrode) en 2 oktober (Veghel) of de namen voorgedragen kunnen worden aan de inwoners. De inwoners van de gemeenten Schijndel, Veghel en Sint-Oedenrode zijn via een promotiecampagne opgeroepen om een naam voor de nieuwe gemeente in te zenden. Aan deze oproep is door 565 mensen gehoor gegeven. Het was de taak van de naamgevingscommissie onder voorzitterschap van René Bastiaanse uit al die inzendingen drie gemeentenamen te selecteren en voor te dragen aan de gemeenteraden. Onder 'lees meer' achtergond informatie over de drie gekozen namen en overige inzendingen...De namencommissie bestond uit leden van de Heemkundekringen Schijndel, Sint-Oedenrode, Erp en Veghel en daarnaast één lid namens de ondernemers uit de nieuwe gemeente, één lid als culturele afgevaardigde en één lid als vertegenwoordiger namens de jongeren.
De inzendingen, cijfers:
- 14 inzendingen concentreerden zich op de historische verbondenheid met het Kwartier van Peelland: Noorderpeel, Noord-Peelland, Peellanderij etc.
- 18 inzendingen zagen in het centraal gelegen toekomstige natuurgebied Vlagheide een mooie naam voor de nieuwe gemeente: Vlaghei, Vlagdaal, Vlagheiden etc.
- 19 inzendingen bevatten een pleidooi voor behoud van één van de drie huidige gemeentenamen: Schijndel, Veghel of Sint-Oedenrode dus.
- 26 inzendingen werden geïnspireerd door het feit dat er drie gemeenten fuseren: Drie Gemale, Driehuizen, Driehoven, Triangel etc.
- 30 inzendingen refereerden aan het stroomgebied van de Aa en/of Dommel: Dommeldaal, Dommelkwartier, Dommeloord, Aa- en Dommellanden, Aa-en Dommelvallei etc.
- 33 inzendingen verwezen naar het kerkdorp Eerde dat ooit doorkruist werd door de grenzen van de toenmalige gemeenten Veghel, Schijndel en Sint-Oedenrode: Eerde, Deerd, Bergeerd, Omeerd, Eerderheide e.d.
- 41 inzendingen vonden de historische verbondenheid met het Land van Rode belangrijk: Graafs Rode, Hof van Rode, Burchtrode, Rode Stad etc.
- 78 inzendingen vonden in het middelpunt van de drie gemeenten hun inspiratie: Koevering, Koeveringhage, Koevermolen, Koeveringse Ommelanden etc.
- 86 inzendingen waren het resultaat van het spelen met letter- en lettergreepcombinaties ontleend aan de namen van de drie gemeenten: Rodeschijvel, VOS, Veldelrode, Roveschijn, Schijveghoede etc.
- 94 inzenders vonden het belangrijk dat de ligging in De Meierij tot uitdrukking komt in de naam: Meierijkwartier, Hart van de Meierij, Midden-Meierij, Meierheide etc.
- De overige inzendingen kenmerkten zich door een enorme variëteit: van Ackersand tot Zonnedorp, van Brabantstad tot Groenewoud. Ook deze namen heeft de commissie stuk voor stuk bekeken en beoordeeld.
Het oordeel
Namen bestaande uit letter- en lettergreepcombinaties
De commissie was onder de indruk van het aantal en de vindingrijkheid van de 86 inzendingen van dit type. Het zijn stuk voor stuk oprechte pogingen van burgers om een verbinding te zoeken tussen de drie gemeenten, een verbinding die vervolgens ook nog eens de vrede bewaart; immers elke partij krijgt zijn deel (letter of lettergreep) en kan zich – zij het ook soms met enige moeite - herkennen in het woordbeeld. De commissie heeft alle namen stuk voor stuk bekeken maar mist daarin de door haar noodzakelijk geachte inhoudelijke relatie met de drie gemeenten. Een uitzondering vormde het meermaals genoemde Schijverode, die naam is ter beoordeling toegevoegd aan de rubriek ‘Rode’. De namen zijn in de commissie ook nog eens hardop voorgelezen om te zien of de klank in sommige gevallen het negatieve oordeel zou kunnen wijzigen. Dat was niet het geval. De commissie draagt geen enkele naam uit deze rubriek voor.
Namen refererend aan Peelland
Veghel, Schijndel en Sint Oedenrode vormden samen eeuwenlang het noordelijk deel van het kwartier van Peelland. De genoemde namen in deze categorie hebben dus zeker een historische legitimatie. Toch heeft de commissie grote bedenkingen. De geografische aanduiding van Peelland is sinds de 19e eeuw namelijk verschoven naar het zuidoosten van Brabant en tegenwoordig denkt iedereen bij de naam Peelland aan de regio rond Helmond. Het bezwaar is dus niet dat het Kwartier van Peelland zo lang geleden is, want dat geldt voor meer historische verwijzingen, maar dat Peelland als gemeentenaam een apert foutieve geografische aanduiding geeft. Buitenstaanders worden op het verkeerde been gezet en zoeken de gemeente in een deel van Brabant waar ze niet ligt. Dat kan niet de bedoeling zijn.
De commissie draagt geen enkele naam uit deze rubriek voor.
Namen verwijzend naar Vlagheide
Vlagheide is een voormalig heidegebied dat centraal tussen de drie gemeenten ligt. Het was tot 2004 in gebruik als vuilstortplaats maar is thans in ontwikkeling als natuurgebied en belooft volgens sommigen de parel van de regio te worden.
De commissie begrijpt de overwegingen van de inzenders: Vlagheide zal zich zeker ontwikkelen tot een gebied waarop de fusiegemeente straks trots zal zijn. De commissie heeft evenmin doorslaggevende moeite met het verleden als vuilnisbelt. De commissie is echter niet onder de indruk van het verbindende karakter van het gebied. Het ligt weliswaar in het midden van de drie gemeenten, maar heeft als zodanig nooit een historische rol van betekenis gespeeld. Bovendien roept de naam wel heel sterk de herinneringen op aan vervlogen tijden toen Brabant bezaaid was met heidevelden waar het leven zwaar en sober was. Die uitstraling lijkt minder goed te passen bij een dynamische gemeente van bijna 80.000 inwoners. De commissie draagt geen enkele naam uit deze rubriek voor.
De bestaande namen Veghel, Schijndel en Sint-Oedenrode
Verschillende inzenders pleiten voor handhaving van één van de drie bestaande namen. De identiteit van de inzenders is de commissie uiteraard onbekend, maar afgaande op de plaats waar de suggesties werden ingediend zou voorzichtig kunnen worden geconstateerd dat de inzenders niet alleen voor eigen parochie preekten: zo kwamen er aanbevelingen voor behoud van de naam Veghel binnen op de website van de namenwedstrijd Sint-Oedenrode en meldde voorstanders van de naam Sint-Oedenrode zich op de website van Schijndel.
Hoe het ook zij: de commissie heeft al deze suggesties terzijde gelegd. De commissie had immers de opdracht een selectie te maken uit de inzendingen, met uitsluiting van de bestaande gemeentenamen.
‘Drie’ is het uitgangspunt
Heel wat inzenders hebben zich laten inspireren door het feit dat er drie gemeenten fuseren. Namen als Driedorp, Driegem, Driewiek waren het resultaat van de inspanningen. De commissie constateert dat in dit soort namen - ondanks alle goede bedoelingen – weinig inhoudelijke relatie met de drie gemeenten terug te vinden is. Wat dat betreft lijkt deze categorie sterk op de rubriek met namen die bestaan uit letter- en lettergreepcombinaties. Twee namen hadden wel een historische referentie: Driehuizen (oud gehucht in Veghel) en Drie Gemale ( de aanduiding van de Koeveringse molen op een kaart uit 1590). In het eerste geval vond de commissie de historische verbinding te dun, in het tweede geval werd geoordeeld dat de naam geen associaties oproept die passen bij de nieuwe gemeente. De commissie draagt geen enkele naam uit deze rubriek voor.
Namen met Eerde
Eerde is een kerkdorpje in de huidige gemeente Veghel. In zijn historie is het echter ook nauw verbonden met Schijndel en Sint-Oedenrode. Eerde was van oudsher zogenaamd ‘drieherig’: een deel viel onder het gezag van Veghel, een ander deel onder dat van Sint-Oedenrode, weer een ander deel onder dat van Schijndel. Eeuwenlang werd er ruzie gemaakt over wie het nou voor het zeggen had in het dorpje totdat in 1961 aan Veghel werd toegevoegd. Door de aanstaande herindeling wordt het plaatsje weer gemeenschappelijk bezit van iedereen.
Deze historische achtergrond alsook de symbolische betekenis maken dat de naam Eerde een verbinding legt tussen de drie gemeenten. Om die reden beschouwde de commissie deze naam als mogelijke kandidaat voor voordracht.
Namen met Rode
Veghel, Schijndel, Sint-Oedenrode; ze behoorden ooit tot het Land van Rode waarvan de inwoners Rodenaren werden genoemd. Het woord ‘Rode’ verwijst dus niet in eerste instantie naar de plaats Sint-Oedenrode maar is terug te voeren op de gelijknamige middeleeuwse landstreek. Deze historische lading geeft de naam Rode een sterk verbindende betekenis. Ondanks alle onderlinge rivaliteit hebben Veghel, Schijndel en Sint-Oedenrode - zo blijkt uit deze naam - eenzelfde historische achtergrond, een gemeenschappelijke herkomst. Het is symbolisch voor de fusiegemeente die immers ook de inwoners zal verenigen. De commissie achtte de naam Rode in principe geschikt als naam voor de nieuwe gemeente. Er was echter één bezwaar: de nadrukkelijke klankovereenkomst met het Drentse Roden. Dat is weliswaar sinds 1998 geen zelfstandige gemeente meer, maar met 14.500 inwoners toch een aanzienlijk dorp. Die mogelijke verwarring was voor de commissie aanleiding om te kijken naar de talloze Rode-varianten die waren ingediend. De meer uitgebreide versies als Bovenrode, Burchtrode, Vendelrode, Rodenbos e.d. vielen allemaal af omdat ze niets wezenlijks toevoegden aan de oorspronkelijke betekenis. Ook Graafschap Rode werd afgekeurd als zijnde een historisch onjuiste betiteling. De naam Land van Rode daarentegen werd door de commissie wel passend geacht en ook sterk genoeg om kandidaat te zijn voor voordracht.
Namen met Koevering
In 1299 werd in een molen gebouwd precies op de grens van de toenmalige dorpen Veghel, Schijndel en Sint-Oedenrode. Eén poot van de molen stond in Schijndel, twee poten in Sint-Oedenrode en één in Veghel. Het symboliseert op een unieke manier de verbondenheid tussen de huidige drie gemeenten. De commissie is overtuigd van de historische en symbolische betekenis van de naam. Alle overige naamvarianten zoals Groot Koevering, Koeveringse Ommelanden, Koeveringhage worden afgekeurd omdat ze niets wezenlijks toevoegen. Die missen ook in klank de kracht en warmte die Koevering volgens enkele commissieleden wel uitdrukt. De naam Koevering werd dus geschikt geacht als kandidaat voor voordracht.
Namen met Meierij
De benaming De Meierij is het meest populair onder de inzenders. Zij motiveren die keuze als volgt. De drie gemeenten maken deel uit van de Meierij. Veghel is de parel, Sint-Oedenrode het groene hart van de streek. De naam heeft – mede dankzij Guus Meeuwis - een grote geografische herkenbaarheid en een positieve uitstraling. De naam is toekomstbestendig, andere gemeenten kunnen zich erbij aansluiten. De naam klinkt lekker, voelt vertrouwd, suggereert levendigheid en heeft een rijke historische lading.
De commissie onderschrijft deze waarnemingen, maar heeft grote bedenkingen tegen een gemeentenaam die gelijkluidend is aan de streeknaam. Dat schept verwarring. Bovendien heeft de naam De Meierij de aanmatigende suggestie dat de gemeente de hele regio bestrijkt. Elders in Nederland wordt dit probleem ondervangen door het lidwoord te laten vervallen of juist toe te voegen: De Schermer (streek), Schermer (gemeente), De Marne (gemeente), Marne (streek). In het geval van De Meierij zou de gemeente Meierij moeten heten, maar om de een of andere reden klinkt dat niet: ik woon in Meierij. De commissie is in de lange lijst van inzendingen vervolgens op zoek gegaan naar een beter alternatief. Meierijstad, Meierijstede en Hart van de Meijerij leken haar de beste varianten waarover dan ook lang is gesproken. Uiteindelijk viel Hart van de Meierij af (te lang, geografisch niet helemaal correct) en ook Meierijstede, dat als positief element wat minder een stedelijk karakter suggereert dan Meierijstad, werd afgekeurd (teveel een ‘makelaarsnaam’). Meierijstad werd aldus toegevoegd aan het lijstje kandidaten voor voordracht.
Routing
De gemeenteraden van Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel bepalen tijdens de raadsvergadering van respectievelijk 25 september en 2 oktober of de drie namen kunnen worden voorgelegd aan de inwoners. De digitale stembussen gaan vanaf maandag 6 oktober open. Inwoners van de drie gemeenten van 12 jaar en ouder kunnen met hun BSN-nummer een stem uitbrengen. Voor inwoners die niet zelf of met behulp van anderen digitaal kunnen stemmen zijn in de drie gemeentehuizen én in andere openbare gelegenheden stembussen en stemformulieren beschikbaar. De diverse verzorgingstehuizen worden persoonlijk bezocht om daar de bewoners in de gelegenheid te stellen ook te stemmen. De stembussen sluiten op vrijdag 17 oktober om 17.00 uur.
Keuze naam
De inwoners van Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel bepalen dus wat de naam van de nieuwe gemeente wordt. De naamgeving van de nieuwe gemeente is één van de onderdelen van het herindelingsontwerp, wat momenteel opgesteld wordt. Op woensdag 19 november wordt de uitslag bekend gemaakt.
