Cultuurhistorisch waardevolle boerderij aan Kerkstraat 29 wordt gerestaureerd en gesplitst
Schijndel - Voor de cultuurhistorisch, waardevolle boerderij aan de Kerkstraat 29 in Wijbosch (Schijndel) is een plan ontwikkeld. Het plan bestaat uit de restauratie en het splitsen van de boerderij in 2 woningen door de initiatiefnemer zo laat de gemeente weten. Daarbij blijft de huidige vorm bewaard. Hiervoor zijn inmiddels een concept overeenkomst en bestemmingsplan opgesteld. Het Schijndels college is afgelopen dinsdag 24 mei ermee akkoord gegaan om na ondertekening van de exploitatieovereenkomst met de eigenaar van het pand het ontwerp bestemmingsplan in procedure te brengen. Het gebouw werd destijds opgetrokken als hallenhuis en in de loop der tijd uitgebreid aan de voor- en achterzijde. Schijndel heeft weinig monumentale panden meer over en TVSchijndel vroeg aan de gemeentewoordvoerder wat dit oude pand nu zo bijzonder maakt. De nieuwsredactie werd het cultuurhistorisch rapport hierover ter hand gesteld. Het Monumentenhuis Brabant typeerde de eeuwenoude boerderij: "Vanwege de leeftijd van de boerderij in combinatie met de hoge mate van gaafheid is sprake van bijzondere zeldzaamheid." Een aantal passages uit het rapport vindt u hieronder.Cultuurhistorische rapport
Het Monumentehuis Brabant heeft in augustus 2012 een bezoek gebracht aan de boerderij en aan de hand van haar bevindingen een 'redengevende omschrijving' vervaardigd in opdracht van de gemeente Schijndel, het cultuurhistorisch rapport.
Situering, geschiedenis en hoofdvorm
Aan de noordelijke rand van de kern Wijbosch ligt een voormalig boerderijcomplex met een lange historie, daterend van de 16e eeuw en later. Het hoofdgebouw, een hoekgevelboerderij, heeft een kern die vermoedelijk uit de zestiende eeuw stamt. Het gebouw werd opgetrokken als hallenhuis en in de loop der tijd uitgebreid aan de voor- en achterzijde. Aan de voorzijde werd een extra kamer gemaakt, bijvoorbeeld voor de grootouders, waarbij een hoekgevel ontstond. Op oude kaarten is te zien dat het gebouw zowel aan de voor- als aan de achterzijde haakse aanbouwen heeft gehad, die inmiddels zijn verdwenen. Eind jaren 1960 is de woonbestemming aan de boerderij onttrokken. De eigenaar mocht in ruil daarvoor een nieuw huis op het terrein bouwen. De voormalige boerderij werd hierop volledig in gebruik genomen als stal, waarbij het interieur van het voorhuis grotendeels werd kaalgeslagen.
De boerderij bevindt zich op ruime afstand van de Kerkstraat en is met de nokas haaks daarop gericht. Het gebouw is met het voormalige woongedeelte van de straat afgekeerd. Het eenlaags object heeft een rechthoekige plattegrond. De gevels zijn opgetrokken in rode baksteen, deels handvorm en deels machinaal. De stenen zijn hier en daar gemetseld in kruisverband, maar overwegend in wild verband en met een kalkvoeg. De gevels zijn overduidelijk niet in één fase tot stand gekomen: het muurwerk vertoont veel reparaties en vlakken uit verschillende periodes. Het merendeel lijkt uit circa 1900 te dateren, maar er zijn ook oudere stukken. Volgens de overlever ing waren de wanden van de boerderij aan het begin van de negentiende eeuw nog geheel van fitselstek. Hier en daar is de plint of een geheel muurvlak gecementeerd. Ook aan de gevelopeningen is door de jaren heen veel gewijzigd. Het gebouw wordt afgedekt door een wolfdak met een eindschild aan de zijde van het bedrijfsgedeelte. Het dak is deels voorzien van een voet van blauwe muldenpannen. Het stro dat zich op de rest van het dak bevindt is bedekt met golfplaten, die deels in zeer slechte staat verkeren. Het houtwerk is geschilderd in de kleuren wit, okergeel en donkergroen.
Interieur
Hoewel de boerderij eind jaren 1960geheel in gebruik is genomen als stal, zijn veel oorspronkelijke elementen bewaard gebleven. De oorspronkelijke gebintconstructie is nog grotendeels intact. De gebinten laten zien dat de boerderij oorspronkelijk werd gebouwd met vijf ankerbalkgebinten, waarvan de eerste en de laatste deel uitmaakten van de kopgevels. Op het tweede gebint, ter hoogte van de schouw, is een decoratie gezaagd en gegutst. Vergelijkbare versieringen zijn gevonden in panden die met zekerheid in de zestiende eeuw gedateerd kunnen worden. Na verloop van tijd (vermoedelijk in de negentiende eeuw) werd het bedrijfsgedeelte van de boerderij uitgebreid met twee gebinten. Op deze gebinten zijn telmerken zichtbaar. De kapconstructie betreft een rondhouten sporenkap.
In het voorhuis is de indeling weggebroken. Enkel sporen laten zien waar zich ooit de opkamer, kelder en goede kamer bevonden. Bedsteden en kasten hebben plaats gemaakt voor varkensstallen. In de voormalige herd is de schouw nog aanwezig. De ruimte heeft een houten zoldering. Onder het tweede gebint is een gang naar de geut en stal gecreëerd. In de gang staat een oude ladder waarmee de zolder bereikbaar is. Het interieur van de geut dateert uit het begin van de twintigste eeuw. De potstal heeft plaatsgemaakt voor een grupstal. Achter de stalruimte is de voormalige deel en tasruimte ook in gebruik geweest als koeienstal. Achterin de bedrijfsruimte bevindt zich de voormalige wagenstalling.
Waardering
Cultuurhistorische waarden
De boerderij is cultuurhistorisch van groot belang als uitdrukking van de sociaaleconomische en agrarische ontwikkeling van Wijbosch vanaf de zestiende eeuw tot nu. Het object is van belang als voorbeeld van de typologische (door)ontwikkeling van een hallenhuis tot hoekgevelboerderij.
Architectuur- en kunsthistorische waarden
Het gebouw is architectuurhistorisch van belang als voorbeeld van een traditioneel hallenhuis dat vermoedelijk in oorsprong uit de zestiende eeuw stamt. Er is sprake van bijzondere architectuurhistorische waarde vanwege de aanwezigheid van een gebint met gezaagde en gegutste decoratie.
Situationele en ensemblewaarden
De boerderij is van bijzondere stedenbouwkundige betekenis als onderdeel van de historische bebouwing van Wijbosch. Het object is van beeldbepalende betekenis voor zijn omgeving.
Gaafheid en herkenbaarheid
Het gebouw is van groot belang wegens de gaafheid van de hoofdvorm, de indeling, de construct ie en nog aanwezige detailleringen. Het oorspronkelijke gebruik van het gebouw is zeer goed afleesbaar. Wijzigingen laten (agrarische) ontwikkelingen door de eeuwen heen zien. Er is belang vanwege de waardevolle accumulatie van historische bouwfasen.
Zeldzaamheid
Vanwege de leeftijd van de boerderij in combinatie met de hoge mate van gaafheid is sprake van bijzondere zeldzaamheid.
