Kwart boerderijen in Brabant leeg in 2030, in Schijndel gaat het om 66 locaties
's-Hertogenbosch - In de periode tot 2030 stopt naar verwachting 30 tot 40 procent van de agrarische bedrijven in Brabant. De helft van de stallen en schuren die hierdoor vrij komen komt uiteindelijk leeg te staan. Dit verwacht onderzoeksinstituut Alterra, dat in opdracht van de provincie de leegstand onderzocht onder agrarische vastgoed in Brabant. Inclusief de huidige leegstand, komt dit neer op 6,2 miljoen vierkante meter aan leegstaande stallen en schuren, een kwart van de totale hoeveelheid agrarische bedrijfsgebouwen in Brabant. De provincie zet in op een gezamenlijke aanpak met vastgoedeigenaren, ondernemers, financiers, maatschappelijke organisaties en overheden. Hieronder is het gehele onderzoeksrapport te vinden.Westelijk Peelgebied, Schijndel
Om de resultaten te presenteren maakte Altera gebruik van een gebiedsindeling volgens de landbouwgebieden van CBS, een landbouwkundige onderverdeling van Nederlands grondgebied die voor landbouwkundige statistieken gebruikt wordt. Schijndel maakt daarbij onderdeel uit van het Westelijk Peelgebied waarin het grootst aantal agrarische bedrijven in Brabant gevestigd zijn.
Westelijk Peelgebied: (Asten, Bernheze, Boekel, Cranendonck, Deurne, Geldrop-Mierlo, Gemert-Bakel, Helmond, Laarbeek, Nuenen, Gerwen en Nederwetten, Schijndel, Sint-Oedenrode, Someren, Son en Breugel, Uden en Veghel) met ruim 3.500 agrarische bedrijven, overwegend graasdierhouderij, hokdierhouderij, akkerbouw en tuinbouw.
Aantal locaties en areaal vrijkomende agrarische bebouwing en leegstand in het landelijk gebied tussen 2012-2030 in Schijndel, gerangschikt naar omvang leegstand (Bron: BAG 2012 en GIAB 2012, bewerking Alterra)
• In de gemeente Schijndel gaat het in deze periode tussen 2012 en 20130 om in totaal 66 locaties.
• Areaal vrijkomende bebouwing* : 6.5
• Areaal woonhuizen* : 1.6
• Agrarisch hergebruik* : 1.0
• Niet agrarisch hergebruik* : 1.0
• Indicatie leegstand* : 2.9
(* 10.000 m2)
Minder agrarische bedrijven
Sinds de start van de schaalvergroting neemt het aantal agrarische bedrijven af, door onder meer matige inkomensperspectieven en het ontbreken van opvolgers in (familie)bedrijven. In een kwart van de vrijgekomen bedrijfsgebouwen zijn de afgelopen jaren niet-agrarische bedrijven gevestigd. Ongeveer 2 miljoen m2 aan bedrijfsgebouwen staat anno 2012 leeg. Ruim 11.000 agrarische bedrijven zijn dan actief op 14.000 locaties, met in totaal 26 miljoen m2 aan agrarische bebouwing. Tot aan 2030 stoppen daarvan nog eens ongeveer 4.500 bedrijven op 5.000 locaties. Volgens Alterra blijven de meeste voormalige boeren in het woonhuis wonen. Van de bedrijfsgebouwen die vrijkomen vindt een beperkt deel een nieuwe bestemming. De resterende 4,2 miljoen m2 komt leeg te staan.
Forse toename
Het gaat vooral om grote stallen en schuren die in veel gevallen zijn gebouwd in de periode van de schaalvergroting, vanaf 1965 tot nu. Veel van deze gebouwen bevatten asbest. De grootste leegstand is in gebieden met veel veehouderijen, vooral in het oosten en zuiden van Noord-Brabant. Gedeputeerde Erik van Merrienboer (Ruimte) spreekt over een zeer forse toename: "We hebben het bij benadering over 1 op de 3 tot 4 boerderijen waarvan de stallen en schuren leeg komen. Als deze gebouwen langdurig niet worden onderhouden ziet dat er niet alleen slecht uit, het brengt ook risico’s met zich mee voor gezondheid en veiligheid. Bovendien trekt leegstand criminaliteit aan." Ook wijst hij op de sociale gevolgen: "Wat betekent dit perspectief voor Brabantse boeren wiens pensioen opgesloten zit in gebouwen die soms nauwelijks restwaarde hebben?"
Innovatieve oplossingen voor herbestemming
Een andere invulling van agrarische bedrijfsgebouwen is het meest wenselijk, zo lang dat niet elders voor nieuwe leegstand zorgt. Recreatie en zorg zijn gebruikelijke vormen van herbestemming. De provincie zoekt daarnaast met ondernemers, gemeenten en anderen naar innovatieve herbestemmingskansen, zoals op gebied van duurzame energie en vernieuwende agrofoodconcepten. Dit jaar vinden al experimenten plaats in Boxmeer, Gemert-Bakel, Hilvarenbeek en Oss.
Sloop belangrijk deel oplossing
"Er gebeurt al heel veel in Brabant op gebied van herbestemming, en dat stemt hoopvol," concludeert gedeputeerde Van Merrienboer. "Toch moeten we ook beseffen dat niet alle leegstand een nieuwe functie krijgt en dat sloop een belangrijk deel van de oplossing is." Leegstand in boerderijen maakt deel uit van de brede Brabantse aanpak leegstand van onder meer winkels, kantoren, bedrijfsgebouwen en erfgoed. De provincie gaat op korte termijn in gesprek met betrokkenen, zoals vastgoedeigenaren, ondernemers, financiers, maatschappelijke organisaties en overheden. Tijdens deze gesprekken komen, naast herbestemmingskansen, ook marktconcepten om sloop te financieren, aan de orde.
• Alterra rapport Leegstand agrarisch vastgoed
Rapport Leegstand agrarisch vastgoed Noord-Brabant door Alterra Wageningen UR (3MB versie: maart 2016)
