D-Day: Dolle Dinsdag
Schijndel - De bevrijders komen eraan! Na meer dan vier jaar bezeting zijn de Duitsers bij Falaise verslagen en ligt de weg naar Berlijn open. Helaas is toch een groot deel van de Wehrmacht ontsnapt. De Fransen gooien ook roet in het eten van de geallieerde operatie met de Parijse opstand.
De Amerikaanse en Engelse legers zitten dringend verlegen om meer materieel en manschappen. Het gaat te langzaam. Er zijn havens nodig. De grote Normandische havens zijn tijdens zware gevechten verwoest. Alle andere grotere havensteden zijn nog stevig Duits. Er komt te weinig materieel door om de oorlog snel te beslissen.
Haven van Antwerpen
Het geallieerde leger is opgesplitst: een deel is naar Parijs, een ander deel richting Schijndel, achter de vluchtende Duitsers aan. De route naar Schijndel loopt via Antwerpen. Een heel grote niet verwoeste diepzeehaven! De Engelsen maken haast, op 2 september wordt de grens met België overschreden, Brussel valt een dag later. Een verassingsaanval op 4 september brengt de belangrijke haven van Antwerpen in geallieerde handen.
Radio Oranje
Via radio Oranje komt het bericht van de Nederlandse regering in ballingschap. De Minister-President Gerbrandy verklaart vol vreugde via Radio Oranje: "nu de geallieerde troepen op onweerstaanbare wijze de Nederlandse grenzen hebben overschreden...". Een Trumpiaanse vergissing? Hoe dan ook, het bericht wordt een dag later door de Engelse radio BBC overgenomen. Die doen er nog een schepje bovenop dat Breda al bevrijd zou zijn. Achteraf blijkt het te zijn gegaan om een tankcommandant die zijn positie doorgaf zijnde bij Cafe Breda aan de Bredabaan (in Brasschaat). Of en hoeveel pintjes hij al had verslagen...
Dolle Dinsdag
En dan blijkt dat niet alleen het Nederlandse verzet naar de verboden uitzendingen van Radio Oranje luistert, maar ook de Duitsers en hun Nederlandse nazi-bondgenoten en collaborateurs. De paniek slaat toe: overal in het land nemen ze de benen. Karren, paarden, auto's, fietsen, zelfs de bolderkarren van de jongste spruiten zijn niet veilig. Alles wat rijdt wordt gepakt of gestolen om met zoveel mogelijk spullen weg te komen naar Duitsland. Velen die niet op tijd weg zijn worden 'onder handen genomen' uit frustratie over viereneenhalf jaar bezetting, plundering, executies en verplichte arbeid.
Schijndel
Wat gebeurt er in Schijndel? Zover bekend is het niet of nauwelijks tot gewelddadigheden gekomen tussen onze bewoners. Op 4 september, de avond voor Dolle Dinsdag is een aanslag gepleegd op het Duits lijntje. Kunstschilder Jan Heesters kan door bluf voorkomen dat zijn auto, die op klossen staat, wordt meegenomen. Overal in de omgeving worden ontploffingen gehoord: de Duitsers blazen hun eigen munitiedepots en vliegvelden op. Door het gedreun schudden de gebouwen en ruiten van 'de Sok'.
Carl Gorbing, de hoogste Duitse civiele leider van Schijndel (de Ortscommandant), houdt het ook voor gezien. Als dank voor het ontzien van de Schijndelse bevolking en de royale verstrekking van vrijstellingen voor de 'Arbeidseinsatz' (verplicht gastarbeider in het Ruhrgebied), stelt Harry Jansen zijn Skoda ter beschikking voor een snelle aftocht naar Duitsland. Dat de relatie met Schijndel niet heel beroerd was blijkt uit dat hij in 1947 hier al weer op bezoek kwam. Ondanks gevoelige aanslagen op de spoorlijn in het Wijbosch en het distributiekantoor in de Hoofdstraat is het in Schijndel niet tot represailles gekomen. Vaak werden na een geslaagde aanslag of overval willekeurig inwoners geëxecuteerd. In Schijndel bleef het bij dreigementen.
Ook aan Dolle Dinsdag komt een eind. De geallieerde hoofdmacht is nog ergens in Frankrijk, en heeft naar verluid zelf geen idee van de snelheid van de opmars van sommige eenheden, of waar ze zijn. Na Antwerpen is het dus pas op de plaats.
Breda is niet bevrijd, de Nederlandse grenzen niet overschreden. Elke kogel moet nog steeds worden aangevoerd via het verre Normandie. De Antwerpse haven is ontoegankelijk omdat de Scheldemonding (Zeeuws-Vlaanderen) nog in Duitse handen is. Het gevluchte Duitse leger is door de Parijse opstand niet ingehaald en hergroepeert en versterkt zich in Brabant.
Nog maar 80 km tot Schijndel en de bevrijding...
Dank aan o.a.
- Ooggetuigen, Dat we niet vergeten (2024),
- Granaatweken (2014 Ben Peters & Louis van Dijk)
herinneringen van:
Jan Heesters, Kunstschilder
Cecile Kievits, Overste Congregatie Zusters van Liefde
Harry Jansen, directeur Jansen de Wit
Foto boven 28ste infanterie in Parijs, fotograaf onbekend, (National archives (US)
Foto beneden: Duitse krijgsgevangen in Antwerp Zoo (IWM (BU 560)
